Wole proste - jego przyczyny, objawy i leczenie

Wole to jedna z najczęstszych chorób gruczołu tarczowego. Ważne jest to, że nie każdy obrzęk szyi jest wolem. Jeśli chodzi o wole, to pod tym pojęciem rozumie się każde powiększenie tarczycy w całości albo tylko wybranych jej partii. Nie zalicza się tutaj innych obrzmień, które powstają niezależnie od tego gruczołu. Do powiększenia tarczycy może dojść w wyniku jej niedoczynności, nadczynności, ale również wtedy, gdy funkcjonuje prawidłowo. Takie powiększenie może być albo niezłośliwe, albo złośliwe, gdy rozwijają się komórki rakowe.

Tak naprawdę wole to tylko objaw i aby można było je wyleczyć, trzeba dokładnie poznać jego przyczyny. Oczywiście wole nie zawsze widać na zewnątrz szyi, ponieważ czasami zdarza się, że obrzmienia rosną do wewnątrz. W takim przypadku na chorobę najpierw wskazują inne objawy, które są bodźcem do przeprowadzenia badań specjalistycznych.

Jakie są przyczyny powstawania wola?

Wole u danej osoby może pojawić się z różnych przyczyn, ale taką najważniejszą przyczyną jest brak jodu. Zbyt mała ilość jodu powoduje powiększenie gruczołu tarczowego, a gruczoł ten może wytwarzać hormony tylko wtedy, gdy ma odpowiednią ilość jodu. W związku z małą ilością tego pierwiastka powstaje zbyt mała ilość tych hormonów. Dlatego też organizm próbuje temu przeciwdziałać i powiększa produkujący je narząd.

Poza tym ważne znaczenie w powstawaniu wola ma też zastój wydzieliny w pęcherzykach tarczycy. Jeśli rośnie tylko tkanka gruczołu, to mamy do czynienia z wolem  miąższowym. Natomiast wole, które powstało w wyniku zastoju wydzieliny w pęcherzykach, to wole koloidowe.

Inne przyczyny, które niezależnie od braku jodu, mogą wpływać na powstawanie wola, to:

• zaburzenia w układzie enzymatycznym pęcherzyków;
• substancje wywołujące wole, a są to, np. tyreostatyki, a są to leki stosowane przeciwko nadczynności gruczołu;
• uniezależnienie się tarczycy od przysadki;
• torbiele w tkance tarczycy, które powstały, np. w skutek krwotoków czy uszkodzeń tkanki;
• choroby autoimmunologiczne, np. choroba Hashimoto, która może być połączona ze zmianami zapalnymi tkanki gruczołu, co zostało spowodowane przez autoprzeciwciała;
• zapalenie tarczycy, które wynika z nieprawidłowości czynnościowych, co w efekcie prowadzi do rozwoju wola;
• łagodne i złośliwe guzy tarczycy;
• hormon tyreotropowy (TSH);
• akromegalia, a jest ona spowodowana nadprodukcją somatotropiny, czyli hormonu wzrostu w płacie przednim przysadki;
• oporność na działanie hormonów tarczycy;
• ciąża i karmienie piersią, gdzie jest zwiększone zapotrzebowanie na jod i jest ono nie pokrywane;
• pokwitanie i przekwitanie;
• choroby innych narządów, które negatywnie wpływają na gruczoł tarczowy.

Objawy wola

Bardzo często jest tak, że osoba chora nie zauważa początkowych objawów. Kiedy wreszcie pacjent zauważy objawy, to wole bardzo często ma już postać zaawansowaną, a mogą również pojawić się powikłania i choroby następcze.

Najbardziej rzucającym się w oczy objawem jest powiększenie tarczycy. Jak już wcześniej było wspomniane, wole nie zawsze widoczne jest na zewnątrz, ponieważ może również rosnąć do środka ciała, ale też za mostek, do klatki piersiowej czy nawet w kierunku nasady języka. Tutaj takim najważniejszym objawem będzie miejscowy ucisk, a także pewne trudności w oddychaniu.

Od postępu choroby będą zależały rozmiary wola. Zgodnie z klasyfikacją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wyróżnia się następujące stadia wola:

Na wole może składać się jeden guzek albo ich większa liczba. Są wyczuwalne pod dotykiem jako częściowo miękkie i częściowo twarde. Poza tym inne objawy będą zależały od tego, czy tarczyca chorego funkcjonuje prawidłowo, a czy może pojawiają się jakieś problemy. Te inne problemy to nadczynność lub niedoczynność tarczycy.

Wole, które rozwija się w związku z niedoborem jodu, może mieć różne objawy psychonerwowe. Poza tym objawy mogą równie zależeć od tego, czy wolu towarzyszy nadczynność, a czy może niedoczynność tarczycy. Inne objawy to:

• nadmierna pobudliwość,
• zaburzenia koncentracji,
• zaburzenia pamięci,
• osłabienie sprawności umysłowej.
  

Formy wola

W zależności od objawów i właściwości wyróżnia się różne formy wola i jest to:

• wole łagodne,
• wole rozlane miąższowe,
• wole guzowate,
• wole koloidowe,
• wole włókniste,
• wole miękkie,
• wole naczyniowe,
• wole noworodków,
• wole młodocianych.
  

Powikłania po wolu

Jeśli wole będzie nieleczone, to może doprowadzić do różnych powikłań oraz chorób następczych. U niektórych pacjentów następstwem wola są zaburzenia sprawności, które dotyczą zarówno sfery fizycznej, jak i psychicznej. Takie typowe objawy tutaj to:

• zmęczenie,
• bierność,
• chroniczne uczucie rozbicia,
• apatia,
• marazm,
• brak motywacji do działania.

Innym powikłaniem po wolu jest osłabienie odporności, czego najważniejszym objawem jest zapadanie na różne choroby zakaźne. Może to być zwykła infekcja górnych dróg oddechowych, ale też wzrasta ryzyko pojawienia się raka.

Przy problemach z tarczycą pojawiają się również objawy przedwczesnego starzenia się, a przyczyną tego jest stwardnienie tętnic. Przy niedostatku hormonów tarczycy zaczyna rosnąć poziom cholesterolów i tłuszczów we krwi, ale też dochodzi do spowolnienia przemiany materii. To spowolnienie przemiany dotyczy prawie wszystkich procesów katabolicznych i anabolicznych. Takim typowym objawem jest marznięcie i to niezależnie od temperatury otoczenia.

Bardzo poważne jest także zwyrodnienie rakowe wola, które jest bardzo trudne do leczenia. Przy wolu mogą się także pojawić obrzmienia twarzy, a głównie powiek, i innych części ciała.

Może również dojść do dolegliwości układu sercowo – naczyniowego. Dochodzi do zwolnienia pulsu i spadku ciśnienia tętniczego. Chory ma bóle i zawroty głowy, odczuwa chroniczne zmęczenie, osłabienie sprawności i ma nastroje depresyjne.

U mężczyzn i u kobiet może dojść do zaburzeń w pracy gruczołów rozrodczych. Objawy dotyczące narządów płciowych to:

• zmniejszona produkcja hormonów, która powoduje zbyt długie przerwy pomiędzy kolejnymi miesiączkami, może pojawić się mniejsze krwawienie lub jego całkowity brak, a także zmniejsza się popęd seksualny i zmniejsza się odczuwanie przyjemności podczas stosunku;
• maleje możliwość zajścia w ciążę.
  

Natomiast u mężczyzn wole wpływa na płodność i popęd płciowy.

Kolejne objawy to mechaniczne objawy miejscowe. Te objawy dotyczą głównie tchawicy i przełyku, a to powoduje trudności w przełykaniu lub powstaje efekt gałki histerycznej, a jest to odczucie, że jakaś kulka utkwiła nam w gardle. Pojawiają się również trudności w oddychaniu.

Jak leczyć wola?

Wole to bardzo poważna choroba, która musi być leczona przez lekarza specjalistę.

Leczenie farmakologiczne

Lekarz przepisuje leki każdemu pacjentowi indywidualnie, ponieważ ich dawka i rodzaj zależy od przyczyn choroby oraz rodzaju zaburzeń w funkcjonowaniu tarczycy. Terapia lekami ma na celu zmniejszyć rozmiary wola. Natomiast w takiej rutynowej terapii stosuje się leki, które zawierają jod albo hormony tarczycy. Można także zastosować leki homeopatyczne, ale w większości przypadków stosuje się taką terapię, jako leczenie uzupełniające.

Leczenie chirurgiczne

Jeśli dolegliwości dotyczą przełyku i tchawicy, gdy są trudności z oddychaniem i przełykaniem, to konieczne może być leczenie chirurgiczne. Najczęściej taka operacja polega na wycięciu wola. Wycina się część tkanki gruczołu z wolem, a pozostawia się fragment tarczycy oraz gruczoły przytarczyczne.

Kiedy wole jest odgraniczone od zdrowego otoczenia, to można zrobić enukleację, czyli wyłuszczenie guzków wola. W przypadku, gdy lekarz podejrzewa rakowe zwyrodnienie tkanki, to robiona jest biopsja. Jeśli potwierdzi się, że to rak, to konieczne jest wycięcie całego wola. Jednak czasami to nie wystarcza, ponieważ u niektórych chorych zwyrodniałe komórki są także w tarczycy i wtedy trzeba wyciąć cały gruczoł, a czasami razem z węzłami limfatycznymi szyi.

Dieta przy wolu

Stosując jodowaną sól kuchenną, można pokryć dzienne zapotrzebowanie na jod. Jeśli jednak ma się już chorą tarczycę, to nie używa się soli jodowanej, chyba że lekarz ją zaleci stosować. Z sola trzeba również ostrożnie przy nadciśnieniu tętniczym oraz poważnych chorobach sercowych i naczyniowych. Oczywiście znajdują się tutaj również osoby nadwrażliwe na jod.

Poza tym w leczeniu wola nie ma jakiejś diety zapobiegawczej czy leczącej wola. Wystarczy zwykł i zdrowy sposób odżywiania się. organizmowi należy dostarczać wszystkich składników pokarmu. Ważne jest, aby w pożywieniu nie zabrakło produktów roślinnych, warzyw, owoców oraz pełnoziarnistych produktów zbożowych. Należy zaspokoić zapotrzebowanie na białko i tłuszcze.

Takim najbogatszym źródłem jodu są ryby, np. śledź, flądra, pstrąg, halibut, dorsz, makrela, okoń, sardynka oraz tuńczyk.