O nadciśnieniu tętniczym mówi się wtedy, gdy przekracza 160/90 mm Hg. Jeśli natomiast wysokość ciśnienia mieści się pomiędzy 140/90 a 160/90 mm Hg to wtedy rozpoznaje się nadciśnienie graniczne. Dzięki wysokości ciśnienia tętniczego możliwe jest prognozowanie wystąpienia zawału serca i udaru mózgu, ponieważ im wyższe jest ciśnienie krwi, to tym większe jest ryzyko zachorowania. Nadciśnienie tętnicze nazywane jest również cichym zabójcą, ponieważ bardzo często występuje bezobjawowo.

Przyczyny nadciśnienia tętniczego

W większości przypadków nadciśnienia nie ma żadnej określonej przyczyny jego występowania. Wtedy określa się je mianem pierwotnego nadciśnienia tętniczego. Natomiast w pozostałych przypadkach nadciśnienie tętnicze może być spowodowane chorobą nerek lub zaburzeniami czynności wydzielniczej gruczołów dokrewnych – nadnerczy. Wtedy określa się je mianem wtórnego nadciśnienia tętniczego.

Wyróżnia się wiele czynników, które przyczyniają się do powstawania nadciśnienia. Dużą rolę odgrywają predyspozycje genetyczne, a to oznacza, że może występować rodzinnie. Poza tym ciśnienie wzrasta u osób w starszym wieku, co może być spowodowane zmianami w trybie życia, np. osoby te przybierają na wadze, ale też ograniczają aktywność fizyczną. Do tego duże znaczenie w patogenezie nadciśnienia ma spożywanie soli, ponieważ im większe spożycie soli, to tym większe jest ryzyko zachorowania na nadciśnienie tętnicze. Najważniejsze znaczenie ma tutaj dieta i ogólny tryb życia.

Naturalne mechanizmy, które regulują ciśnienie krwi

W organizmie człowieka można wyróżnić dwa systemy, które mają znaczący wpływ na utrzymanie ciśnienia krwi w granicach normy w każdych warunkach. Te systemy to:

  1. współczulny układ nerwowy, który pobudza wydzielanie dwóch substancji chemicznych, czyli neuroprzekaźników: adrenaliny i noradrenaliny. To właśnie adrenalina ma działanie rozkurczające na mięśniówkę gładką naczyń krwionośnych, a noradrenalina powoduje jej skurcz;
  2. produkowany przez nerki hormon, czyli renina.

Czynniki ryzyka, które wynikają z trybu życia

Patrząc na indywidualne ryzyko rozwoju nadciśnienia, ważne są zarówno predyspozycje genetyczne, czyli wrodzone oraz czynniki, które wynikają z trybu życia, czyli nabyte. Do tych nabytych czynników zalicza się:

  • spożywanie soli – która ma bezpośredni wpływ na wysokość ciśnienia krwi;
  • waga ciała – u osób z nadwagą jest większe ryzyko pojawienia się nadciśnienia tętniczego niż u osób szczupłych;
  • spożywanie alkoholu – osoby, które piją więcej alkoholu, mają większe ciśnienie krwi;
  • stres – może doprowadzić do nagłego i krótkotrwałego wzrostu ciśnienia krwi.

Objawy nadciśnienia tętniczego

Większość osób, która ma nadciśnienie tętnicze nie ma objawów tej choroby. W związku z tym jest bardzo późno rozpoznawane. Nadciśnienie tętnicze, które utrzymuje się przez wiele lat i jest nierozpoznawalne może przyczynić się do uszkodzenia serca, mózgu oraz nerek. Kiedy choroba jest w późnym stadium, to chorzy dopiero zaczynają się zgłaszać do lekarza z powodu pogarszającego się samopoczucia. Wtedy okazuje się, że chory odczuwa bóle klatce piersiowej, które pojawiają się podczas wysiłku, ale też mógł przebyć niewielki udar mózgu albo zawał serca.

Diagnoza nadciśnienia tętniczego

Jeśli u pacjenta lekarz stwierdzi nadciśnienie tętnicze, to zaleca wykonanie dodatkowych badań. Przeprowadzenie tych badań jest konieczne ponieważ:

  • trzeba zbadać poziom cholesterolu we krwi, ponieważ wysokie ciśnienie krwi i wysoki poziom cholesterolu zwiększa ryzyko pojawienia się chorób serca oraz udaru mózgu;
  • trzeba wykluczyć obecność jakiegoś poważnego schorzenia, co może być przyczyną pojawienia się nadciśnienia tętniczego. W niewielu przypadkach nadciśnienie tętnicze powstaje w wyniku choroby nerek albo rzadkiej choroby nadnerczy;
  • trzeba wykluczyć uszkodzenie serca i nerek, do czego może doprowadzić długotrwałe i nieleczone nadciśnienie krwi.

Badania podstawowe

U osób, u których stwierdzono wysokie ciśnienie krwi, lekarz może zlecić wykonanie następujących badań:

  • analiza krwi,
  • badanie moczu,
  • EKG.

Leczenie nadciśnienia tętniczego

Nadciśnienie tętnicze można leczyć bez pomocy leków albo farmakologicznie.

Leczenie niefarmakologiczne

Leczenie to polega na zmianach w diecie oraz trybie życia:

  • ograniczenie spożywania soli – można to zrobić poprzez nie dodawanie jej do gotowych potraw, ale też nie dodawać jej do potraw podczas ich gotowania. Należy również ograniczyć spożywanie przetworzonych artykułów spożywczych i konserw, a warto zastąpić je świeżym mięsem, warzywami i owocami. Zamiast soli można dodawać przyprawy i zioła, które nie zawierają soli;
  • kontrolowanie wagi ciała – ciśnienie krwi można obniżyć poprzez zrzucenie kilku kilogramów, które stanowią nadwagę;
  • zmniejszenie ilości wypijanego alkoholu – wydaje się, że alkohol spożywany w umiarkowanych ilościach ma korzystny wpływ na serce, ale też warto pamiętać, że jednorazowe wypicie dużej ilości alkoholu może wywołać udar mózgu;
  • ćwiczenia fizyczne – jest bezpośrednia zależność po między ćwiczeniami fizycznymi a obniżeniem ciśnienia tętniczego krwi;
  • uzupełnianie potasu w organizmie – ilość potasu w organizmie warto zwiększyć poprzez spożywanie większych ilości surowych warzyw i owoców, a nie poprzez łykanie suplementów potasu w postaci soli potasowych lub tabletek;
  • radzenie sobie ze stresem.

Leczenie farmakologiczne

Wszystkie leki, które mają za zadanie obniżyć ciśnienie krwi, mają podobną skuteczność. Obniżają one ciśnienie skurczowe o 10 – 15 mm Hg, a ciśnienie rozkurczowe o około  6 – 8 mm Hg. 

Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego to, np.:

  • Beta-Blokery,
  • Blokery kanału Wapniowego,
  • Leki o działaniu ośrodkowym,
  • Inhibitory ACE.

Jest wiele leków, które obniżają ciśnienie krwi i to lekarz każdej osobie indywidualnie powinien dobrać odpowiednie leki.