Krwotok to nagła utrata znacznej ilości krwi. Bardzo często przyczyną krwotoku są urazy. Krwotok można podzielić na zewnętrzny i wewnętrzny. Jeśli dojdzie do utraty dużej ilości krwi, to może to doprowadzić do wstrząsu krwotocznego, a to z kolei prowadzi do bezpośredniego zagrożenia życia.

Co to jest krwotok?

Do krwotoku dochodzi wtedy, gdy na zewnątrz lub do wewnątrz ciała wydostaje się duża ilość krwi na skutek przerwania ciągłości ściany naczynia. Jest on niebezpieczny, ponieważ może doprowadzić do wstrząsu krwotocznego, czyli hipowelemicznego, który bezpośrednio zagraża życiu. Przyczyną krwotoku może być uraz, jak i jakaś choroba. Do takiego wstrząsu krwotocznego dochodzi wtedy, gdy chory traci z naczynia krwionośnego 20% krwi.

Rodzaje krwotoków

Ze względu na miejsce, do którego wylewa się krew, krwotoki można podzielić na:

zewnętrzne,
wewnętrzne,
mieszane.

Krwotok zewnętrzny to taki krwotok, gdzie krew wylewa się bezpośrednio na zewnątrz organizmu. Natomiast krwotok wewnętrzny jest wtedy, gdy krew wylewa się do wewnątrz organizmu i w związku z tym wyróżnia się następujące krwotoki wewnętrzne:

krwotok do żołądka – pojawia się najczęściej przy chorobach wrzodowych żołądka i dwunastnicy, a także w żylakach przełyku;
krwotok do jamy czaszki – może wystąpić przy udarze mózgu albo jest spowodowany obecnością krwiaka, np. podpajęczynówkowego, nadtwardówkowego albo podtwardówkowego;
krwotok śródtkankowy – powstaje na skutek uderzenia;
krwotok z płuc do oskrzeli – występuje u chorych z nowotworem płuc albo w przebiegu gruźlicy;
krwotok do jamy otrzewnej – najczęściej jest konsekwencją uszkodzenia narządów miąższowych.

Do krwotoków mieszanych dochodzi wtedy, gdy jego źródło jest wewnątrz organizmu, a krew wypływa na zewnątrz, np. krwotok z nosa.

Natomiast ze względu na rodzaj uszkodzonego naczynia można wyróżnić krwotok:

żylny – krew będzie wpływała z rany jednostajnie, a jej kolor będzie miał barwę ciemnowiśniową, ponieważ jest w niej duża zawartość dwutlenku węgla. Krew, która wypływa będzie miała stałą i wolną prędkość, a także łatwo będzie ją opanować, a będzie to możliwe dzięki niskiemu ciśnieniu w żyłach oraz niewielkiej masywności krwotoku. Tutaj ryzyko wstrząsu krwotocznego jest mniejsze niż w pozostałych;
tętniczy – tutaj krew będzie wypływała zgodnie z rytmem skurczów serca i jest koloru jasnoczerwonego. Krew będzie wypływała na zewnątrz pod dużym ciśnieniem i trudno ją będzie opanować. Jest bardzo duże ryzyko wstrząsu krwotocznego, a tym samym śmierci chorego;
włośniczkowy – w tym przypadku krew będzie wypływała z naczyń włosowatych, których zadaniem jest połączenie tętnic oraz żył. Tutaj krew sączy się z rany, a powstaje on, gdy uszkodzi się skórę. Kolor jest pomiędzy ciemnowiśniowym a jasnoczerwonym. On sam ustępuje i jest najmniej groźny.

Rany, które mogą doprowadzić do powstania krwotoku

Rany powstają wtedy, gdy dochodzi do uszkodzenia tkanek organizmu oraz przerwania ciągłości skóry, i można je podzielić na:

rany kłute – powodują je ostre narzędzia, które zazwyczaj mają małą średnicę, ale są głębokie i o równych brzegach; tutaj krwawienie będzie niewielkie, ale może dojść do uszkodzenia narządów wewnętrznych;
rany cięte – krwawią dość obficie i można je zadać ostrym narzędziem;
rany szarpane – będą obficie krwawiły i będą miały poszarpane brzegi, a powstają w wyniku rozciągnięcie tkanek ponad ich wytrzymałość;
rany miażdżone – te z kolei mają postrzępione brzegi i pojawiają się przeważnie po upadku lub uderzeniu; małą krwawią, ale za to bardzo bolą, a tkanki w okolicy rany są stłuczone i zmiażdżone.

Przyczyny krwotoków

Przyczyną krwotoków są przede wszystkim urazy, które są najczęstszą przyczyną krwotoków zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Krwotoki mogą powstawać w związku z tętniakiem aorty i tętniakiem wewnątrzmózgowym, a także w wyniku zaburzenia krzepnięcia krwi, ale mogą również być przyczyny ginekologiczne, czyli poporodowe oraz zmiany wewnątrzmaciczne.

Objawy towarzyszące krwotokowi

Objawy krwotoku uzależnione są od jego rodzaju oraz nasilenia. Bardzo łatwo jest zdiagnozować krwotok zewnętrzny, ponieważ duże ilości krwi wydostają się na zewnątrz organizmu. Natomiast trudniej jest zdiagnozować krwotok wewnętrzny. W przypadku szybkiej i duże utraty krwi pojawiają się następujące objawy:

spadek ciśnienia;
zbladnięcie;
omdlenie;
zimny pot;
przyspieszenie rytmu serca, czyli tachykardia;
niepokój;
słabo wyczuwalne tętno, czyli tętno nitkowate.

To, czy nasilają się objawy krwotoku, uzależnione jest od ilości utraconej krwi. Taką zależność określa skala ATLS, która dzieli krwotoki na 4 stopnie w zależności od ilości utraconej krwi:

stopień I – utrata do 15% krwi krążącej, a przy takiej utracie nie ma żadnych poważnych objawów. Może dojść do osłabienia albo obniżenia ciśnienia. W takim przypadku organizm sam uzupełni niedobory krwi i nie trzeba jej uzupełniać wlewami dożylnymi;
stopień II – utrata od 15 do 30% krwi krążącej. Przy takiej utracie krwi pojawia się tachykardia oraz zmniejszenie różnicy pomiędzy ciśnieniem skurczowym i rozkurczowym pacjenta. Zmienić może się również zachowanie chorego, ale też może dojść do bladości i obniżenie temperatury. Utraconą krew trzeba uzupełnić poprzez przetoczenie krystaloidów;
stopień III – utrata od 30 do 40% krwi krążącej. Dochodzi do spadku ciśnienia, ale chory ma też do czynienia z wydłużonym czasem powrotu kapilarnego, tachykardią oraz nasileniem zaburzeń świadomości. Krew, którą stracił chory, uzupełnia się krystaloidami, koloidami, ale też toczy się krew i preparaty krwiopochodne;
stopień IV – tutaj jest utrata krwi powyżej 40%. Dochodzi do bezpośredniego zagrożenia życia. Konieczne jest natychmiastowe zatamowanie krwawienia, a także szybkie przetoczenie płynów i krwi.

Leczenie krwotoku i pierwsza pomoc

Najważniejsze przy krwotokach jest jak najszybsze zatrzymanie krwawienia. Jeśli jest to krwotok zewnętrzny, to rękami uciska się miejsce krwawienia. Gdy krwawi kończyna, to trzeba ją podnieść do góry, aby zmniejszyć napływ krwi i można założyć opatrunek uciskowy. Opatrunek ten polega na tym, że wywiera się nacisk na miejsce krwawienia. Do tego można użyć jałowej gazy i bandażu.

Później trzeba jak najszybciej przetransportować chorego do szpitala, gdzie rana zostanie właściwe zaopatrzona. Jeśli jest to natomiast krwotok wewnętrzny, to konieczne jest jak najszybsze przewiezienie do szpitala. Jeśli jest to krwawienie z żylaków przełyku, to robi się opaskowanie żylaków albo ostrzykiwanie ich adrenaliną, aby zamknąć krwawienie. W przypadku krwotoku do jamy brzusznej czy jamy czaszki robi się operację i zamyka źródło krwawienia. Natomiast przy krwotokach miąższowych z uszkodzonych narządów, jeżeli nie da się zatamować krwawienia, to konieczne jest usunięcie krwawiącego narządu, a jest nim najczęściej śledziona.

W leczeniu szpitalnym bardzo często trzeba dożylnie uzupełnia płyny, a taka płynoterapia zależy od ilości utraconej krwi. Jeśli jest to duża utrata, to poza płynami, konieczne jest przetoczenie krwi. Bardzo często przetacza się Koncentrat Krwinek Czerwonych i osocze.

Objawy, które ułatwiają rozpoznanie krwotoku wewnętrznego, to:

wymiotowanie krwią albo oddawanie smolistych stolców, czyli krwawienie z dwunastnicy albo wrzodów żołądka;
oddawanie moczu z domieszka krwi, czyli krwawienie z układu moczowego;
oddawanie stolca podbarwionego krwią, czyli może to być krwawienie z końcowego odcinka przewodu pokarmowego;
wykrztuszanie plwociny podbarwionej krwią, czyli krwawienie z płuc;
gdy zwiększył się obwód brzucha chorego lub pojawiło się zasinienie pod którymś łukiem żebrowym, czyli krwawienie z narządów jamy brzusznej.