Choroba Alzheimera jest chorobą neurodegeneracyjną, czyli taką, która dotyczy zwyrodnienia układu nerwowego. Powoduje ona otępienie i najczęściej pojawia się u osób po 65. roku życia. Chory ma problemy z mową, pamięcią i myśleniem, co jest skutkiem uszkodzeń w korze mózgowej. W ostateczności dochodzi do zaniku mózgu. Dlatego tak ważna jest opieka nad osobą chorą, która nie jest w stanie normalnie funkcjonować.

Przyczyny i czynniki ryzyka rozwoju Alzheimera

Nie są poznane do końca czynniki, które wywołują chorobę Alzheimera. Jednak mowa jest o pewnych predyspozycjach genetycznych. W rozwoju tej choroby w mózgu takiej osoby dochodzi do powstawania blaszek beta-amyloidu, które są toksyczne dla komórek nerwowych, ale także dochodzi do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego. Tak więc u chorego postępuje uszkodzenie komórek nerwowych oraz ich połączeń, czyli synaps.

Lekarze wymieniają różne czynniki ryzyka, które mogą prowadzić do rozwoju tej choroby:

  • nadciśnienie tętnicze;
  • wiek powyżej 65 lat;
  • cukrzyca;
  • urazy głowy;
  • podwyższony poziom cholesterolu LDL;
  • zakażenie wirusem opryszczki;
  • predyspozycje genetyczne, czyli mutacje w określonych genach;
  • niższy stopień edukacji, ponieważ zaobserwowano, że osoby, które mają średnie i wyższe wykształcenie rzadziej chorują na Alzheimera.

Objawy choroby Alzheimera

Takim charakterystycznym objawem tej choroby są zaburzeni pamięci, a więc taka osoba traci zdolność do nabywania nowych wiadomości, ale też do odtwarzania wcześniej nabytych wiadomości. Kiedy choroba postępuje, mogą pojawić się:

  • zaburzenia mowy, trudności w znalezieniu odpowiednich słów oraz trudności z nazywaniem przedmiotów, czyli afazja;
  • zaburzenia widzenia oraz słyszenia, czyli agnozja;
  • brak umiejętności wykonywania ruchów, które wcześniej zostały wyuczone, np. posługiwanie się sztućcami, ale też pisanie i czytanie, czyli apraksja;
  • zaburzenia w wykonywaniu czynności, czyli ubieranie się, jedzenie, gotowanie posiłków czy robienie zakupów.

Jeśli choroba wchodzi już w późną fazę, to otępienie może być tak silne, że chory nie będzie wiedział, jak się nazywa, ile ma lat, gdzie mieszka, ale też będzie miał trudności z wypowiadaniem pojedynczych słów. Chory może być nawet agresywny i pobudzony albo ospały, wyczerpany i apatyczny. Do tego dochodzi drżenie rąk, drgawki oraz przykurcze mięśni. W zaawansowanym stopniu choroby organizm będzie wyniszczony i będą się tworzyły rany od ciągłego leżenia na plecach.

Amerykańskie Stowarzyszenie Chorych na Alzheimera stworzyło listę 10 najczęściej występujących objawów tej choroby. Jeśli pojawią się 2 z 10 objawów, należy udać się do specjalisty. Te objawy to:

  1. zaburzenia pamięci, które utrudniają codzienne funkcjonowanie, a więc chory będzie zapominał daty, nazwiska, imiona;
  2. zaburzenia w planowaniu i rozwiązywaniu problemów, które kiedyś nie sprawiały żadnych kłopotów, np. płacenie rachunków;
  3. problemy związane z wykonywaniem codziennych czynności nie tylko w domu, ale również w pracy, np. prowadzenie samochodu, przygotowywanie posiłków, a nawet oddawanie się swoim zainteresowaniom;
  4. problemy z orientacją w czasie i w miejscu, a więc zapominają, gdzie są, jaka jest pora roku, godzina, czyli trudności w rozróżnianiu pory dnia;
  5. trudności z mówieniem i pisaniem, czyli problemy ze znalezieniem odpowiednich słów, powtarzanie tych samych zdań lub pytań;
  6. zaburzenia wzrokowo – przestrzenne, a więc chory może mieć problemy z czytaniem, a w lustrze nie zobaczy siebie, tylko jakąś obcą osobę;
  7. ciągłe gubienie i chowanie rzeczy w miejscach, o których potem zapomina się;
  8. brak umiejętności prawidłowej oceny sytuacji;
  9. zmiany osobowości i w nastroju, czyli może odczuwać niepokój, strach, a także zagubienie;
  10. zaniechanie kontaktów towarzyskich, rezygnacja z pracy i swoich zainteresowań.

Etapy choroby Alzheimera

Wyróżnia się trzy etapy choroby, które są związane z pojawianiem się kolejnych objawów otępienia:

  • wstępna faza choroby – otępienie łagodne – na początku pojawiają się zaburzenia pamięci. Chory zapomina, gdzie położył klucze od domu, ale też może zadawać ciągle te same pytania. Zaczynają się u niego pojawiać huśtawki nastrojów, ale też problemy z osobowością. Może nawet pojawić się depresja, która bardzo często poprzedza chorobę Alzheimera. Poprzez otępienie we wczesnym stadium chory rezygnuje z życia towarzyskiego, unika kontaktów z ludźmi, ale może jeszcze wykonywać samodzielnie niektóre czynności, ale też może być potrzebna pomoc bliskiej osoby;
  • rozwój choroby – otępienie o średnim nasileniu – tutaj, poza problemami z pamięcią, pojawiają się również zaburzenia mowy i orientacji oraz objawy psychotyczne. Chory nie będzie poznawał miejsc, które go otaczają i są mu znane, a to skutkuje tym, że ma problemy z powrotem do domu. Poza tym może mieć również kłopoty z rozpoznawaniem członków rodziny. Pojawiają się trudności z dobieraniem odpowiednich słów, myli pojęcia i zdania. Staje się rozdrażniony i może nawet zacząć zachowywać się agresywnie. Może również dojść do omamów, czyli widzenia i słyszenia osób, których nie ma w pobliżu, ale też pojawiają się urojenia. W tym etapie choroby konieczna jest pomoc i opieka nad taką osobą;
  • końcowy etap choroby – otępienie zaawansowane – na tym etapie chory nie potrafi wykonywać codziennych czynności, nie umie się umyć, ubrać, zjeść i rozmawiać. Nie rozpoznaje najbliższych osób oraz pory dnia i nocy. Ma kłopoty z chodzeniem i w związku z tym leży w łóżku, a do tego pojawiają się problemy z utrzymaniem moczu i stolca.

Diagnoza choroby Alzheimera

Diagnoza Alzheimera polega na stwierdzeniu u chorego cech otępienia. Aby postawić taką pewną diagnozę, potrzebne jest stwierdzenia nasilenia tych objawów oraz ich wpływu na normalne funkcjonowanie chorego. W rozpoznaniu tej choroby pomagają różnego rodzaju testy, które wykonuje się jako badania przesiewowe, czyli test zegara oraz krótka skala oceny stanu psychicznego.

Poza tym wykonuje się również badania neuropsychologiczne, aby można było ustalić rodzaj, ale też stopień zaburzeń funkcji poznawczych. Takie badania może wykonać neuropsycholog. Ponad to wykonuje się badania dodatkowe, czyli badanie obrazowe mózgu, na co pozwala tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Dzięki temu będzie możliwe potwierdzenie diagnozy, ale też będzie można wykluczyć inne przyczyny otępienia, np. guz mózgu czy zmiany pourazowe.

Leczenie Alzheimera

Nie ma środków, które odwróciłyby postęp choroby Alzheimera. Nie jest możliwe przyczynowe leczenie choroby, ponieważ takie przyczyny nie zostały jeszcze ustalone. Na początkowym etapie podaje się choremu leki, które zwiększają aktywność układu cholinergicznego. Dzięki temu zwiększa się trochę aktywność chorego, a to poprawia pamięć. Można również podać leki, które poprawią metabolizm mózgowy, ale też zwiększą przepływ krwi przez mózg.

Możliwe jest leczenie objawowe, a w tym celu podaje się leki, które mają zwiększyć stężenie neuroprzekaźnika w postaci acetylocholiny. W wyniku otępienia działa też kwas glutaminowy, dlatego konieczne jest podanie leków, które będą hamowały jego działanie. W Polsce popularne są leki nootropowe, które są w postaci: nicergoliny, piracetamu oraz winpocetyny. Jednak przyjmowanie tych leków może nie dać żadnej poprawy, ale za to możliwe może być odłożenie na później pojawienie się kolejnych objawów choroby.

Choroba Alzheimera stopniowo postępuje i sprawia, że chory staje się upośledzony i niepełnosprawny, a więc będzie zależał od innych osób. Obecnie nie ma żadnych metod leczenia, które pozwoliłyby na całkowite wyleczenie chorego. Można tylko złagodzić i spowolnić niektóre objawy poprzez przyjmowanie leków, np. donepezil oraz memantyna.