Zapalenie płuc to powszechna zapalna choroba dolnych dróg oddechowych. Może się pojawić jako powikłanie przeziębienia, grypy lub choroby zakaźnej, np. odra. Objawy tej choroby zaczynają się nagle i w związku z tym może pojawić się gorączka z dreszczami, osłabienie i ból mięśni. Jednak takim najważniejszym objawem jest silny kaszel. Warto zwrócić również uwagę na to, jakie powikłania niesie za sobą ta choroba i jak ją można leczyć. Czy zapalenie płuc może zakończyć się śmiercią?

Objawy zapalenia płuc

W niektórych przypadkach objawy zapalenia płuc są niezmienne i nie zależą od rodzaju zapalenia płuc. Jednak nie zawsze tak się dzieje, ponieważ mogą one zależeć od czynnika, który wywołał chorobę, a także od ogólnego stanu organizmu. Najczęściej zapalenie płuc ma podłoże bakteryjne, ale także zdarza się, że jest wywołane przez wirusy. Czasami stwierdza się także zachłystowe zapalenie płuc, a pojawia się ono u osób, które mają refluks żołądkowo – jelitowy i powstaje wtedy, gdy treść pokarmowa dostaje się do płuc.

Takie najważniejsze obawy zapalenia płuc to:

  • kaszel,
  • ból w klatce piersiowej,
  • świszczący oddech,
  • dreszcze,
  • gorączka,
  • ogólne rozbicie,
  • złe samopoczucie.

Kaszel na początku jest suchy, a dopiero później chory zaczyna odkrztuszać wydzielinę, która nawet może być o charakterze ropnym. Podczas osłuchiwania chorego, lekarz może usłyszeć charakterystyczne szemrana oraz szmery w płucach. Jednak są też przypadki, w których zapalenie płuc długo pozostaje niezauważone, ponieważ daje mniej charakterystyczne objawy. W związku z tym może nie pojawić się gorączka, kaszel, a lekarz nie będzie słyszał charakterystycznych szmerów w płucach.

Wtedy jedyną oznaką zapalenia płuc jest:

  • osłabienie organizmu,
  • złe samopoczucie,
  • senność,
  • łatwe męczenie się przy niewielkim wysiłku,
  • duszność,
  • zlewne poty.

Rodzaje zapalenia płuc

Zapalenie płuc można podzielić według czynnika wywołującego chorobę, według lokalizacji stanu zapalnego w płucach oraz według miejsca zachorowania.

Klasyfikacja zapalenia płuc według miejsca zachorowania

Według tej klasyfikacji wyróżnia się:

  • szpitalne zapalenie płuc – jest to zapalenie płuc, które pojawia się w wyniku zakażenia tzw. szpitalnymi bakteriami, które są bardzo odporne na większość stosowanych antybiotyków i w związku z tym konieczne jest zastosowanie antybiotyków o silniejszym działaniu;
  • pozaszpitalne zapalenie płuc – przyczyną takiego zapalenia mogą być, np. alergeny albo drobnoustroje.

Klasyfikacja zapalenia płuc według czynnika, który wywołuje chorobę

Zgodnie z tą klasyfikacją wyróżnia się:

  • wirusowe zapalenie płuc, gdzie przyczyną choroby są wirusy i stanowi od 5 do 20% przypadków;
  • bakteryjne zapalenie płuc, które jest spowodowane przez bakterie i stanowi około 70% przypadków;
  • atypowe zapalenie płuc;
  • alergiczne zapalenie płuc;
  • grzybicze zapalenie płuc;
  • chemiczne zapalenie płuc (tutaj zalicza się również zachłystowe zapalenie płuc);
  • wyróżnia się jeszcze idiopatyczne, czyli samoistne zapalenie płuc, a jest to schorzenie, w którym chore są pęcherzyki płucne, a tutaj duże znaczenie ma ich stan zapalny, a potem dochodzi do włóknienia. Poprzez to oddychanie staje się trudniejsze, a przyczyny tej choroby nie są znane.

Klasyfikacja zapalenia płuc według lokalizacji stanu zapalnego w płucach

Zgodnie z tą klasyfikacją wyróżnia się:

  • segmentalne zapalenie płuc, gdzie stan zapalny obejmuje dane segmenty płuc;
  • odoskrzelowe zapalenie płuc, które inaczej określane jest jako płacikowe, zrazikowe zapalenie płuc. Stanowi ono wieloogniskowy proces zapalny, które powstaje w wyniku przenikania drobnoustrojów od strony oskrzeli, a przenikają dalej one przez uszkodzone procesem zapalnym ich ściany. To zapalenie płuc zazwyczaj zaczyna się od zapalenia oskrzeli;
  • płatowe zapalenie płuc najczęściej jest wywoływane przez bakterię, która jest nazywana paciorkowcem zapalenia płuc. Proces zapalny w tej chorobie może obejmować cały jeden płat płuca, ale też opłucną, która pokrywa dany płat.

Przyczyny zapalenia płuc

Przyczyny zapalenia płuc mogą być różne:

  • bakterie – najczęściej zapalenie płuc powoduje dwoinka zapalenia płuc albo gronkowiec złocisty;
  • wirusy – i tutaj będą najczęściej wirusy grypy albo paragrypy;
  • alergiczne zapalenie płuc może zostać wywołane przez wdychanie różnych antygenów środowiskowych;
  • do atypowego zapalenie płuc dochodzi w wyniku oddziaływania na organizm człowieka drobnoustrojów, takich jak: Mycoplasma pneumonie, Legionella pneumophila oraz Chlamydia pneumoniae;
  • grzyby – tutaj grzyby Pneumocystis wywołują kandydozowe zapalenie płuc;
  • kiedy do drobnych oskrzeli oraz pęcherzyków płucnych dostaną się substancje chemiczne, to dochodzi do chemicznego zapalenia płuc.

Czynniki ryzyka wpływające na rozwój zapalenia płuc

Czynniki ryzyka, które mogą w znacznym stopniu wpłynąć na rozwój zapalenia płuc to zaburzenia odruchu kaszlowego, stan niedrożności dróg oddechowych, choroby przewlekłe, ekspozycja na dym tytoniowy, zaburzenia funkcji układu śluzówkowo – rzęskowego, zaburzenia stanu odżywiania, niedobory odporności, alergia układu oddechowego, zachłyśnięcie treścią pokarmową, wcześniactwo, styczność z innymi chorymi rówieśnikami, a także wrodzone wady układu oddechowego i/lub układu krążenia.

Diagnoza zapalenia płuc

Jeśli lekarz podejrzewa zapalenie płuc, to może zlecić wykonanie następujących badań:

  • RTG klatki piersiowej;
  • badanie krwi, a w tym morfologia oraz wskaźniki ostrej fazy, czyli CRP, OB i PCT;
  • badania mikrobiologiczne, a będzie to posiew z materiału dróg oddechowych oraz posiew płynu z jamy opłucnej.

Leczenie zapalenia płuc

Choroba, jaką jest zapalenie płuc zazwyczaj trwa od 7 do 10 dni, ale jeżeli jest to zakażenie wywołane przez bakterie, to może trwać od 14 do 21 dni. Wyróżnia się przyczynowe i objawowe zapalenie płuc. Jeśli przyczyną choroby są, np. bakterie, to podaje się antybiotyki. Leczenie objawowe jest takim leczeniem wspomagającym, gdzie choremu podaje się leki przeciwgorączkowe, a także leki przeciwkaszlowe.

W przypadku pierwszej fazy kaszlu, gdy jest on suchy, podaje się leki, które będą hamowały odruch kaszlowy. Natomiast w drugiej fazie, kiedy kaszel jest mokry, podawane są leki, które rozrzedzają wydzielinę, ale też ułatwiają jej usuwanie. Możliwe jest również zastosowanie tlenoterapii i bardzo ważne znaczenie ma odpowiednie nawadnianie organizmu. Chory powinien odpoczywać, ale nie może cały czas leżeć w łóżku, ponieważ to pogorszy wentylację płuc, a także osłabi serce. Tak więc, jeżeli chory nie ma gorączki, to może wyjść na krótki spacer, aby poprawić wentylację płuc.

Powikłania po zapaleniu płuc

Możliwe powikłanie po zapaleniu płuc to ropień płuca. Takim charakterystycznym objawem przy tej chorobie jest kaszel, żółto – zielona plwocina, która czasami może występować z domieszką krwi, ale także wysoka gorączka, dreszcze oraz szmer oskrzelowy. Ropień płuca to inaczej zbiorniki ropy w miąższu płuca, a są one powikłaniem po zapaleniu płuc, które zostało wywołane przez gronkowce lub bakterie beztlenowe.

Może również dojść do wysiękowego zapalenia opłucnej, gdzie objawy tej choroby pojawiają się nagle. Najpierw będzie to ostry i kłujący ból w klatce piersiowej. Ból ten będzie w określonej części tej klatki piersiowej, a cechą charakterystyczną jest to, że ten ból nasila się na szczycie wdechu, a także przy kaszlu, kichaniu, skakaniu oraz skrętach i skłonach. Będzie się zmniejszał przy wstrzymaniu oddechu oraz wtedy, gdy chory przyjmuje pozycję leżącą na tej chorej stronie. To zapalenie opłucnej bardzo często jest powikłaniem bakteryjnego zapalenia płuc, a rzadziej wirusowego zapalenia płuc.

Natomiast powikłaniem atypowego zapalenia płuc jest chlamydiowe zapalenie płuc.