Wścieklizna jest ostrą chorobą wirusową, która ciągle wywołuje strach wśród wielu osób. Najczęściej kojarzona jest z tym, że jej przyczyną jest pogryzienie przez psa, który nie został zaszczepiony, a jej objawy to ślinotok, wstręt do wody oraz drgawki. Jednak tą chorobą można się również zarazić poprzez kontakt ze śliną, która została zainfekowana. Niestety wciąż wiele przypadków wścieklizny wśród ludzi kończy się śmiercią. Zatem, jakie są objawy zarażenia się wścieklizną i jak się ją leczy?

Kto najczęściej zaraża?

Wścieklizna to choroba, która jest wywoływana przez wirusy z rodziny Rhabdoviridae, a są one bardzo rozpowszechnione w naszym środowisku. Głównym nosicielem tego wirusa są lisy. Natomiast takim najważniejszym zagrożeniem dla ludzi są domowe zwierzęta, które zostały pogryzione przez lisy, czyli psy, koty i bydło. Do takiego zakażenia bardzo często dochodzi w wyniku kontaktu śliny zarażonego zwierzęcia z uszkodzoną powierzchnią skóry. Poza tym zarazić można się również w wyniku naniesienia takiej śliny na spojówki albo błony śluzowe.

Zakażenie wścieklizną i jej objawy

Wirus ten najczęściej przedostaje się do organizmu człowieka w wyniku pogryzienia przez jakieś zakażone zwierzę. Najpierw będzie się on namnażał w miejscu wniknięcia, a potem będzie biegł wzdłuż włókien nerwowych, aby potem dotrzeć do ośrodkowego układu nerwowego, a szczególnie do znajdującej się tam istoty szarej mózgu. Tam dochodzi do intensywnej replikacji i znowu biegnie wzdłuż włókien nerwowych, a stamtąd dociera do wielu narządów, np. płuc, nerek, skóry oraz gruczołów ślinowych.

Okres wylęgania tej choroby trwa od 10 do nawet 12 tygodni, a czas ten zależy od miejsca ukąszenia oraz od ilości wirusa, który został wprowadzony do organizmu człowieka. W przebiegu tej choroby wyróżnia się dwie fazy:

  1. faza pierwsza – określana jest jako faza zwiastunowa, która trwa do 4 dni i tutaj pojawiają się niespecyficzne objawy, które dotyczą miejsca ukąszenia. Te objawy to ból, uczucie mrowienia, pieczenie, drętwienie, a do tego czasami dochodzi stan podgorączkowy lub gorączka, ból głowy, nudności, wymioty oraz ogólne osłabienie;
  2. faza druga – to faza, w której dochodzi do rozwoju poważnych zaburzeń. Chory jest pobudzony, może mieć omamy wzrokowe, jak i słuchowe, ale też mogą pojawić się drgawki, skurcze mięśni, które odpowiadają za połykanie i oddychanie. Poza tym osoba chora może mieć również ślinotok, jak i światłowstręt. Znana jest tutaj, tzw. hydrofobia. Tutaj będą powstawały różne reakcje organizmu, które będą się pojawiały w związku z widokiem  albo dźwiękiem, który właśnie wywołała woda. Poza tymi objawami może pojawić się również silny lęk wzrost ciśnienia tętniczego oraz niemiarowość rytmu serca.

Wścieklizna może mieć również tzw. cichy przebieg, a to oznacza, że będą się pojawiały objawy związane tylko z porażeniem. Jednak nie ważne, jaki wścieklizna ma przebieg, ponieważ i tak prowadzi do śmierci.

Diagnoza wścieklizny

Aby lekarz mógł postawić właściwą diagnozę, konieczne jest zebranie wywiadu, a także stwierdzenie objawów klinicznych i wyników badań laboratoryjnych. Takie badania mają na celu wykrycie antygenu wirusa w ślinie albo w próbkach skóry, które pobiera się z okolicy karku. Możliwe jest również wyizolowanie materiału genetycznego wirusa ze śliny albo stwierdzenie obecności przeciwciał w surowicy krwi lub płynie mózgowo – rdzeniowym. Można także wyizolować wirusa ze śliny w hodowlach komórkowych. Jednak żaden z tych testów nie daje takiej dokładnej pewności, dlatego warto wykonać jednocześnie kilka z nich.

Leczenie wścieklizny

Nie jest możliwe leczenie przyczynowe wścieklizny, dlatego można leczyć tylko objawowo w warunkach intensywnej terapii. Ważne jest, aby wyrównać zaburzenia elektrolitowe, a gdy pojawiają się okresy pobudzenia, to trzeba zastosować leki zwiotczające. Czasami konieczne jest wspomaganie oddechu za pomocą respiratora.

Szczepionka

Niestety na wściekliznę nie wymyślono jeszcze żadnego skutecznego leku, ale wirusa tego można unieszkodliwić poprzez podanie odpowiedniej szczepionki. Przeważnie taką szczepionkę podaje się wtedy, gdy dojdzie już do zakażenia. Wtedy układ odpornościowy zaczyna tworzyć przeciwciała, które mają nie dopuścić do rozwoju choroby. Taka szczepionka będzie skuteczna, gdy przyjmie się ją zanim pojawią się pierwsze objawy, a później jest już za późno.

Dlatego tak ważne jest rozpoczęcie szczepienia w ciągu 10 dni od kontaktu z zakażonym zwierzęciem. Taki zastrzyk powtarza się 5 lub 6 razy:

  • pierwsza dawka – jak najszybciej od kontaktu z zakażonym zwierzęciem;
  • druga dawka – podaje się ją 3 dni po dawce początkowej;
  • trzecia dawka – tydzień od pierwszego szczepienia;
  • czwarta dawka – dwa tygodnie po podaniu pierwszej dawki;
  • piąta dawka – podaje się ją po miesiącu od pierwszej dawki;
  • szósta dawka – po 3 miesiącach od pierwszego szczepienia, ale tylko wtedy, gdy było poważne zagrożenie wścieklizną.

Jak postępować po ugryzieniu przez zwierzę?

Kiedy poliże albo ugryzie nas obce zwierzę, to należy dokładnie przemyć to miejsce pod bieżącą wodą oraz mydłem, które zabija wirus. Warto poczekać chwilę, aby krew się wylała, ponieważ wtedy będzie szansa, że wirusy nie wnikną głębiej. Na ranę można założyć jałowy opatrunek i od razu trzeba udać się do lekarza.

Jak uniknąć zakażenia wścieklizną?

Aby uniknąć zakażenia wścieklizną, można:

  • od razu odwieźć do weterynarza pogryzione zwierzę, które wróci do domu;
  • nie wolno głaskać obcych zwierząt, ponieważ można się zarazić wścieklizną i to nawet wtedy, zanim u zwierzaka tego wystąpiły jakieś objawy;
  • należy omijać i nie podchodzić do zwierząt, które zachowują się dziwnie, np. lis, który wydaje się być przyjazny oraz oswojony i podchodzi do ludzi;
  • nie wolno również dotykać nietoperzy, które wlatują w ciągu dnia do pokoju;
  • warto też zawiadomić sanepid albo weterynarza, jeżeli zobaczy się zwierzę, które się dziwnie zachowuje.

W przypadku wścieklizny bardzo ważne jest jak najszybsze zgłoszenie się do lekarza, aby można było podać szczepionkę. Jeśli taka szczepionka będzie za późno podana, to może się to zakończyć śmiercią.