Poród przedwczesny - przyczyny i rozpoznawanie

Poród przedwczesny to czas od końca 24. tygodnia ciąży do końca 37. tygodnia. Niestety poród przedwczesny nie jest bezpieczny dla zdrowia dziecka, ponieważ dzieci urodzone przed terminem nie tylko częściej chorują, ale również częściej umierają. Poza tym mogą być częściej hospitalizowane, mieć gorsze wyniki w nauce, ale też narażone są na ślepotę, przewlekłe choroby płuc, zaburzenia neurologiczne czy też na głuchotę.

Przyczyny porodu przedwczesnego

Niestety nie zostały do końca poznane przyczyny, które prowadzą do przedwczesnego porodu, ale specjaliści uważają, że taka przyczyna może być wieloczynnikowa. Mianem porodu przedwczesnego określa się zespół chorobowy, w którego powstawaniu mogą brać udział różnorodne mechanizmy, np. zakażenie, zapalenia, niedokrwienie łożyska i macicy, stres, procesy immunologiczne oraz nadmierne rozciągnięcie macicy.

W wielu przypadkach bardzo trudno jest ustalić, co było taką dokładną przyczyną porodu przedwczesnego. Natomiast do takich wskazań medycznych, które wymagają wcześniejszego zakończenia ciąży, należą:

• stan przedrzucawkowy,
• oddzielenie się łożyska prawidłowo usadowionego,
• ograniczenie wewnątrzmacicznego wzrastania płodu,
• niedotlenienie płodu.

Czynniki ryzyka porodu przedwczesnego

Zdiagnozowanie czynników ryzyka porodu przedwczesnego ma bardzo ważne znaczenie w profilaktyce takiego porodu. Dzięki temu można wyodrębnić kobiety, które będą wymagały specjalistycznej opieki. Jednak to wszystko nie jest takie łatwe, ponieważ w połowie przypadków porodu przedwczesnego nie stwierdza się żadnego z niżej wymienionych czynników.

Najważniejsze czynniki ryzyka to:

• przebycie w przeszłości porodu przedwczesnego;
• ciąża wielopłodowa;
• urazy;
• wielokrotne poronienie lub aborcje;
• odstęp pomiędzy ciążami mniejszy niż 6 miesięcy;
• palenie papierosów;
• picie alkoholu;
• ciąża po zapłodnieniu pozaustrojowym;
• ciężka i stresująca praca;
• nieprawidłowe odżywianie się;
• niektóre zakażenia, a zwłaszcza płynu owodniowego oraz dolnego odcinka dróg rodnych;
• przewlekłe choroby, np. cukrzyca lub nadciśnienie tętnicze;
• stres, ale też ten związany z utratą bliskiej osoby, jak i przemocą w domu;
• niedowaga albo nadwaga w ciąży;
• wady anatomiczne macicy;
• wiek ojca powyżej 45 lat.

Rozpoznanie porodu przedwczesnego

Diagnoza jest głównie kliniczna, a opiera się na stwierdzeniu, że są regularne skurcze macicy, którym powinno też towarzyszyć rozwieranie się i zanikanie szyjki macicy. Najdokładniejsze rozpoznanie będzie wtedy, gdy:

• częstotliwość skurczów wynosi przynajmniej 6 na godzinę,
• ujście zewnętrzne jest rozwarte na co przynajmniej 3 cm,
• szyjka jest skrócona w co najmniej 80%.

Jednak niektóre kobiety są diagnozowane odnośnie porodu przedwczesnego znacznie wcześniej, gdy jeszcze nie są spełnione te wyżej opisane kryteria. Czasami wykrycie porodu przedwczesnego sprawia trudności, ponieważ symptomy, które się pojawiają, mogą występować także w ciąży prawidłowej.

W czasie rutynowych badań kobiety zgłaszają różne dolegliwości, a lekarz musi stwierdzić, czy wszystko jest w normie, a czy może to już objawy porodu przedwczesnego. W diagnozie można również wykorzystać oznaczenie stężenia fibronektyny płodowej, a jest to białko, które znajduje się w prawidłowych warunkach w wydzielinie szyjkowo – pochwowej. U kobiet zagrożonych porodem przedwczesnym wzrasta stężenie tego białka. Dodatkowo można również wykonać badanie USG szyjki macicy.

Jak leczy się kobiety, którym zagraża poród przedwczesny?

W leczeniu tym wykorzystywana jest tokoliza, a jest to hamowanie przedwczesnej czynności skurczowej macicy u kobiet, które mają już zmiany w szyjce macicy, czyli skraca się i rozwiera, które stwierdza się pomiędzy 24. a 34. tygodniem ciąży. Tokolizę można zastosować tylko wtedy, gdy opóźnienie porodu jest korzystne dla dziecka. W większości przypadków ciążę udaje się przedłużyć o 48 godzin, a czasami nawet do 7 dni. Jest to czas, który wykorzystuje się na podanie kobiecie kortykosteroidów albo hormonów, które przyspieszają dojrzewanie płuc płodu. Podanie leków tokolitycznych wydłuża trochę czas trwania ciąży, ale nie zmniejsza ona śmiertelności okołoporodowej ani zapadalności na choroby u noworodka, które byłyby związane z jego przedwczesnym urodzeniem się, a w tym również zespołu niewydolności oddechowej i krwotoku dokomorowego.

Najważniejsze przeciwwskazania do tokolizy to:

• zagrożenie wewnątrzmaciczne płodu,
• przeciwwskazania do stosowania tokolizy u matki,
• zapalenie błon płodowych,
• letalna wada płodu,
• ciężki stan przedrzucawkowy albo rzucawka,
• krwawienie z dróg rodnych.

Cesarskie cięcie czy poród naturalny?

Różne są wyniki badań, które dotyczą rozwiązania w przypadku porodu przedwczesnego. Niektórzy twierdzą, że w przypadku położenie główkowego płodu można wykonać cięcie cesarskie, które może zmniejszyć częstość zgonów wśród noworodków. Chodzi tu głównie o dzieci, które urodziły się bardzo wcześnie i miały bardzo małą masę urodzeniową. Natomiast w przypadku położenia miednicowego płodu zalecane jest rozwiązanie cięciem cesarskim w związku z tym, że istnieje większe ryzyko pojawienia się poważnych powikłań i śmierci noworodka w porównaniu z porodem naturalnym.