Pokrzywka charakteryzuje się występowaniem bąbli, które są podobne do tych po poparzeniu pokrzywą. Czasami towarzyszyć może im niewielki świąd. W niektórych przypadkach nie można ustalić, co jest jej przyczyną, a poprzez to utrudnione jest jej leczenie. Wyróżnia się zarówno wiele rodzajów, jak i wiele przyczyn pokrzywki. Choroba ta dotyka osoby w różnym wieku i bez względu na płeć.

U około połowy chorych może również występować tzw. obrzęk naczynioruchowy, który dotyczy tkanek podskórnych, np. powiek, ust, rąk, stóp, a nawet czasami genitaliów. Zazwyczaj ten obrzęk jest bardziej nasilony po jednej stronie ciała, a skóra może być zaczerwieniona.

Pokrzywkę można podzielić na:

  • ostrą – kiedy zmiany skórne pojawiają się i ustępują w ciągu 6 tygodni. Jest ona najczęściej wywoływana alergią albo lekami;
  • przewlekłą – kiedy zmiany skórne trwają dłużej niż 6 tygodni. W 80 – 95% przypadków nie da się ustalić czynnika, który byłby odpowiedzialny za jej występowanie.

Przyczyny pokrzywki

Pokrzywka - przyczyny, objawy i leczenieWyróżnia się pokrzywkę alergiczną, np. uczulenie na alergeny psa, niealergiczną, np. reakcja na niektóre leki oraz fizykalną, która jest wywoływana przez czynniki fizyczne, np. zimno, ucisk. Poza tym mogą również występować u osób, które mają zakażenia, nowotwory, choroby autoimmunologiczne, ale też inne schorzenia.

Jeśli jest to pokrzywka związana z alergią, to przyczyną jej powstawania będzie reakcja IgE-zależna oraz wydzielanie substancji z tzw. komórek tucznych. Te substancje to głównie histamina, która jest właśnie odpowiedzialna za powstawanie bąbli, obrzęku, świądu skóry oraz zaczerwienienia.

Przyczyny pokrzywki to:

  •  alergeny wziewne i kontaktowe – pyłki roślin, sierść zwierząt, kurz, substancje w kosmetykach i odzieży, lateks i inne;
  • leki – niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. aspiryna, ketoprofen, naproksen; pyrazolony; antybiotyki, np. penicylina, aminoglikozydy; narkotyczne środki przeciwbólowe, np. morfina, kodeina oraz inne leki, ponieważ pokrzywkę może wywołać prawie każdy lek;
  • pokarmy i dodatki do pokarmów – może to być pokrzywka alergiczna (u osób dorosłych: np. orzeszki ziemne, ryby, orzechy laskowe; u dzieci: jaja kurze, orzechy ziemne, laskowe, soja, pszenica, mleko krowie) oraz niealergiczna (np. ser, truskawki, szpinak, bakłażan, owoce morza oraz dodatki do jedzenia, np. benzoesan, glutaminian sodu, barwniki i siarczany);
  • jad owadów błonkoskrzydłych – jad pszczoły, szerszenia oraz mrówek;
  • fizykalne – czyli pokrzywka z zimna, cieplna, z ucisku, wibracyjna, słoneczna, wodna, wysiłkowa, cholinergiczna (bąble pojawiają się po ogrzaniu ciała albo po wysiłku.

Objawy pokrzywki

Objawem pokrzywki są bąble, które wyglądają tak, jakby ktoś poparzył się pokrzywą. Tzw. bąble pokrzywkowe zazwyczaj znikają samoistnie w przeciągu kilku godzin. Zaczynają blednąć i nie zostawiają żadnego śladu. Zmiany takie mogą pojawić się w dowolnym miejscu na ciele, ale też mogą się skupić w jednym lub kilku miejscach albo pokryć całe ciało, np. przy pokrzywce z zimna bąble pojawiają się w miejscu, w którym doszło do oziębienia skóry. Mogą również przybrać różny kształt, np. przy pokrzywce, wywołanej zadrapaniem skóry, wychodzą czerwone linie. Bąble te mogą blednąć pod naciskiem palca. Jeśli jest to pokrzywka ostra, to objawy będą się utrzymywały do 6 tygodni, a przy pokrzywce przewlekłej dłużej niż 6 tygodni. Zmiany te krótko są w jednym miejscu, ponieważ po jakimś czasie zmiana znika, a potem wychodzi w innym miejscu na ciele.

W przypadku niektórych osób przy pokrzywce ostrej mogą się pojawić również objawy towarzyszące, a będzie to gorączka, zaburzenia ze strony układu pokarmowego, ból stawów oraz ogólne złe samopoczucie.

Objawy, które mogą świadczyć, że dojdzie do wstrząsu anafilaktycznego to:

  • uczucie silnego osłabienia,
  • zawroty głowy,
  • obniżenie ciśnienia tętniczego,
  • chrypka,
  • kołatanie serca,
  • uczucie braku powietrza,
  • nudności,
  • wymioty.

Niebezpiecznym objawem jest obrzęk naczynioruchowy, który może spowodować utrudnienia w oddychaniu, a nawet może doprowadzić do śmierci. Może to być spowodowane tym, że pojawia się silny obrzęk, ale też puchną tkanki gardła, co powoduje, że zamyka się krtań i osoba chora zaczyna się dusić. Jeśli pojawia się taki obrzęk lub objawy, które mogą świadczyć o wstrząsie anafilaktycznym, to koniecznie trzeba wezwać pogotowie.

Diagnoza pokrzywki

Dla lekarza ważne jest, kiedy pojawiają się bąble, np. pokrzywka świetlna po opalaniu, a także umiejscowienie tych zmian na ciele oraz czas zanikania zmian. Jednak nie każdy chory potrafi określić, jak długo utrzymują się te zmiany. Poza tym pacjent przeważnie nie wie, co wywołało jego pokrzywkę, a szczególnie tę przewlekłą. W związku z tym lekarz musi przeprowadzić szczegółowy wywiad, w którym znajdą się:

  • zażywane wcześniej leki,
  • jedzenie,
  • przebyte niedawno zakażenia,
  • czynniki fizykalne,
  • kontakt z alergenami,
  • objawy ze strony innych narządów.

Z pokrzywką można pomylić inne wysypki, np. pęcherzycę, zakażenie wirusowe, atopowe i kontaktowe zapalenie skóry oraz wiele innych. Poza tym można mówić o tzw. pokrzywkowym zapaleniu naczyń, które występuje wtedy, gdy bąble pokrzywkowe są bolące, są na skórze dłużej niż 24 godziny, a do tego pojawiają się wybroczyny, którym towarzyszy ból stawów i gorączka.

Zdiagnozowanie pokrzywki jest bardzo skomplikowane, a tylko u 5 – 20% chorych na pokrzywkę przewlekłą udaje się ustalić przyczynę. Wstępna diagnoza obejmuje:

  • oznaczenie OB.;
  • oznaczenie CRP;
  • morfologię z rozmazem;
  • próby wątrobowe;
  • badanie moczu;
  • czasami ocenę czynności tarczycy;
  • testy skórne albo kontaktowe z alergenami albo badanie poziomu IgE we krwi, którzy mieli wcześniej pokrzywkę po kontakcie z jakimś alergenem,

Czasami badania te mogą nie wystarczyć i wtedy lekarz może zdecydować się na rzadziej wykonywane badania, czyli: testy w kierunku chorób autoimmunologicznych, badanie eozynofilii we krwi, badania w kierunku tarczycy, wirusowych zakażeń wątroby oraz innych chorób.

Bardzo przydatną metodą, która potwierdza nietolerancję pokarmów, jest dieta eliminacyjna, gdzie obserwuje się reakcje skórne podczas wprowadzania kolejnych pokarmów. Aby można było wprowadzać nowe pokarmy, to przez 7 – 10 dni należy jeść tylko ryż i ziemniaki oraz pić wodę mineralną i słabą herbatę.

Leczenie pokrzywki

W celu leczenia pokrzywki lekarz przepisuje leki przeciwhistaminowe, które sprawiają, że zmniejsza się świąd skóry, a bąble pokrzywkowe zaczynają znikać. Obecnie lekarze przepisują leki przeciwhistaminowe tzw. nowych generacji, a może to być, np.cetyryzyna, loratadyna i desloratadyna. Czasami łączone są one z lekami I generacji o silnym działaniu przeciwświądowym i uspokajającym.

Zażywane doustnie glikokortykosteroidy mają silne działanie przeciwalergiczne, ale do tego mają wiele skutków ubocznych. Dlatego stosuje się je przez krótki czas przy ciężkiej pokrzywce oraz gdy pojawia się do tego obrzęk naczynioruchowy. Te glikokortykosteroidy dostępne są również w postaci kremu albo pianki.

W niektórych przypadkach pokrzywki lub przy obrzęku naczynioruchowym konieczne może być zrobienie zastrzyku z epinefryny, czyli adrenaliny.

Jak dbać o skórę z pokrzywką?

W przypadku pojawienia się pokrzywki bardzo ważna jest odpowiednia pielęgnacja skóry, ale w tym celu nie stosuje się żadnych specjalnych kosmetyków. Najlepiej sprawdza się ciepła woda i mydło. Lepiej unikać stosowania gorącej wody. Poza tym ulgę choremu może przynieść przebywanie w pomieszczeniu, gdzie jest niższa temperatura, ale też pomagają chłodne okłady. Do tego warto nosić luźne ubrania, aby nie doszło do jakichś podrażnień. Lepiej też unikać kontaktu z detergentami oraz perfumowanymi kosmetykami.