Padaczka inaczej nazywana jest epilepsją. Na padaczkę składa się zespół objawów somatycznych, wegetatywnych oraz psychopatologicznych, a mogą się one pojawić w wyniku zmian, które zachodzą w mózgu. Jest to choroba neurologiczna, która jest kojarzona głównie z drgawkami, wyprężeniem ciała, a także z utratą przytomności. To właśnie takim charakterystycznym objawem tej choroby są ataki silnych wstrząsów, które są związane również z utratą świadomości.

Co to jest padaczka i jej przyczyny

Padaczka to neurologiczna, przewlekła choroba mózgu , która polega na pojawianiu się powtarzających się napadów padaczkowych. U większości pacjentów nie da się niestety ustalić, co jest przyczyną padaczki. W związku z tym u większości pacjentów przyczyna padaczki jest nieznana i jest to tzw. padaczka idiopatczna. 

U pozostałych, jakichś 30% osób, udaje się ustalić przyczynę padaczki, a może to być:

  • uraz głowy wraz z urazami okołoporodowymi i to jest główna przyczyna padaczki u dzieci;
  • nowotwór centralnego układu nerwowego;
  • naczyniowe choroby mózgu, np. udar, anomalie naczyń oraz krwawienia podpajęczynówkowe;
  • infekcyjne choroby mózgu, np. zapalenie mózgu oraz zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych;
  • przyczyny toksyczno – metaboliczne, np. zatrucie, zaburzenia elektrolitowe;
  • choroby zwyrodnieniowe mózgu, np. stwardnienie rozsiane oraz choroba Alzheimera.

Padaczka nie jest chorobą dziedziczną, ale niektórzy twierdzą, że może mieć podłoże genetyczne. Poza tym u niektórych chorych możliwe jest określenie czynników, które sprzyjają pojawieniu się padaczki, a jest to:

  • alkohol albo nagłe odstawienie alkoholu po dłuższym piciu;
  • wysiłek fizyczny;
  • brak snu;
  • hiperwentylacja;
  • sen, ponieważ u niektórych osób napady są tylko podczas snu;
  • gorączka;
  • infekcja;
  • emocje;
  • szybko zmieniające się światło, czyli telewizja albo reklamy świetlne;
  • nagłe bodźce słuchowe, wzrokowe oraz dźwięki.

Objawy padaczki

Na padaczkę częściej chorują mężczyźni i większa jest również zachorowalność u dzieci oraz osób po 65. roku życia. Ataki padaczkowe można podzielić na trzy grupy, a to ze względu na charakter napadu drgawkowego:

  1. napady częściowe – proste, złożone, wtórnie uogólniające się;
  2. napady uogólnione – drgawkowe i niedrgawkowe;
  3. napady niesklasyfikowane.

Padaczka i napady częściowe

Przy napadach częściowych prostych nie ma zaburzeń świadomości, a obraz takich napadów zależy od obszaru mózgu, który został zajęty. Napady te mogą mieć charakter ruchowy, np. drgawki kloniczne ręki. Takie ruchowe ataki padaczkowe mogą mieć formę tzw. marszu Jacksonowskiego, gdzie najpierw obejmują jeden kącik ust, potem całą twarz i szerzą się, aż do kończyny górnej. Atak ten może trwać od kilku sekund do kilku minut, a potem znikają bez śladu albo w postaci porażenia Todda, a jest to niedowład mięśni i może trwać od 2 do 24 godzin. Innym rodzajem są napady adwersyjne, czyli zwrotne, a polegają one na jednoczesnym zwrocie w jedną stronę zarówno gałek, głowy, jak i tułowia. Wyróżnia się również inne postacie napadów prostych, których ataki mogą przebiegać pod różnymi postaciami, a mogą to być zaburzenia czucia, np. pojawia się drętwienie, mrowienie; zaburzenia wzrokowe, np. chory zaczyna widzieć błyski, mroczki; zaburzenia słuchowe, np. chory będzie słyszał gwizdanie; zaburzenia węchowe/smakowe, np. są odczuwane nieprzyjemne smaki; zaburzenia autonomiczne, np. nagłe poty; zaburzenia dysfotyczne, np. zahamowanie mowy. Rzadziej będą się pojawiały proste napady psychiczne, np. chory będzie miał wrażenie deja vu, będzie miał omamy, natrętne myśli albo będzie widział zniekształcone przedmioty.

Natomiast napady częściowe złożone różnią się od prostych tym, że pojawiają się w ich obrazie zaburzenia świadomości oraz niepamięć wsteczna objawów, a to oznacza, ze chory w ogóle nie będzie pamiętał napadu padaczkowego. Napady te przyjmują postać znieruchomienia  albo zahamowania podczas wykonywania jakiejś czynności albo może to być również zamroczenie z automatyzmami, np. osoba chora wykonuje tylko ruchy mlaskania. Czasami osoba chora może podczas ataku udawać, że się myje lub rozmawia sama ze sobą.

Padaczka i napady uogólnione

Napady uogólnione niedrgawkowe są to objawy, w których nie pojawiają się drgawki. Tutaj mogą się wystąpić:

  • napady nieświadomości – cechą charakterystyczną tych napadów jest utrata świadomości, ale bez upadku, ale za to ze znieruchomieniem. Tutaj chory nie będzie pamiętał napadu i od razu podejmuje wykonywanie przerwanej czynności;
  • atoniczne – ich cechą jest nagła utrata napięcia mięśniowego, co może zakończyć się upadkiem chorego;
  • miokloniczne – pojawiają się głównie u nastolatków pomiędzy 15. a 16. rokiem życia, a ich objawy to nieregularne, nierytmiczne oraz obustronne ruchy grup mięśni z zachowaną świadomością.

Inne rodzaje napadów to napady uogólnione toniczno – kloniczne, a są to tzw. napady typu grand mal. Najpierw dochodzi do nagłych zaburzeń świadomości, ale bez żadnych objawów neurologicznych. Trwają od 1 do 3 minut. Podczas takiego ataku źrenice są rozszerzone i nie reagują na światło, a ciśnienie i tętno jest podwyższone. Przebieg tych napadów drgawkowych ma 4 fazy:

  1. faza toniczna napadu drgawkowego – podczas takiego napadu chory traci przytomność i upada, czasami wydaje krzyk i pojawia się silny toniczny skurcz mięśni całego ciała. zęby są silnie zaciśnięte, głowa jest przegięta ku tyłowi, kręgosłup silnie naprężony, a kończyny są w wyproście i rotacji wewnętrznej, natomiast ręce są zaciśnięte w pięść, gałki oczne są nieruchome i skierowane ku górze, a szpary powiekowe są przeważnie otwarte. Skurcz toniczny obejmuje również mięśnie oddechowe i może dojść do zatrzymania oddechu;
  2. faza kloniczna napadu drgawkowego – faza ta pojawia się zaraz po ustaniu skurczu tonicznego. Najpierw taki skurcz ma charakter lekkiego drżenia, a potem ono się nasila i przechodzi w drgawki całego ciała. Drgawki są bezładne i gwałtowne, a towarzyszą im nasilone ruchy oddechowe. Dalej dochodzi do ślinotoku, a na ustach chorego pojawia się piana, a gdy język zostanie przygryziony, to piana będzie czerwona. Może również dojść do bezwiednego oddawania moczu, a rzadziej stolca i wytrysku. Drgawki te trwają od 30 sekund do 3 minut, a pod koniec napadu słabną i zupełnie zanikają;
  3. faza głębokiego snu w napadzie drgawkowym – może ona trwać od kilku minut do kilku godzin. Źrenice będą rozszerzone i nie będą reagowały na światło, a odruchy rogówkowe są osłabione albo zniesione. Do tego dochodzą osłabione odruchy okostno – ścięgnowe. Natomiast objaw Babińskiego jest obustronnie dodatni. Bardzo często na spojówkach i skórze pojawiają się wybroczyny;
  4. faza odzyskiwania przytomności – jest to czas, w którym może się pojawić zamroczenie wraz z silnym niepokojem i agresywnością.

Najgroźniejsza postać napadu padaczkowego to stan padaczkowy, który stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia osoby chorej. Jest to napad, który trwa dłużej niż 30 minut albo jest to kilka napadów, które pojawiają się po sobie, ale między nimi chory nie odzyskuje świadomości.

Diagnoza padaczki

Diagnoza padaczki opiera się na wywiadzie od chorego i osób mu bliskich. Najważniejsze badanie, które się wykonuje to badanie elektroencefalografii (EFG). Jest to badanie obowiązkowe, które wykonuje się u wszystkich podejrzanych o padaczkę. Poza tym ważnym badaniem jest również badanie rezonansu magnetycznego (MRI), które pozwala poznać przyczyny epilepsji. Inne pomocne badania to: tomografia komputerowa, SPECT, czyli tomografia komputerowa pojedynczego fotonu, a także pozytonowa emisja tomograficzna, czyli PET.

Leczenie padaczki

Leczenie niefarmakologiczne polega na wyeliminowaniu czynników, które wyzwalają ataki padaczki. Natomiast leczenie farmakologiczne jest podejmowane wtedy, gdy zdiagnozowano przynajmniej dwa napady w krótkim okresie czasu, a także gdy jeden napad był związany z postępującą chorobą.

Leczenie farmakologiczne

Choremu podaje się leki przeciwpadaczkowe, które nie leczą przyczyny tej choroby, ale zapobiegają pojawianiu się napadów padaczkowych. Jeśli lek zostanie odpowiednio dobrany,  to u większości chorych napady ustępują całkowicie, a u pozostałych osób udaje się zmniejszyć ich liczbę. To właśnie neurolog wybiera odpowiedni lek, a zależy on od wielu czynników:

  • rodzaju padaczki,
  • typu napadów padaczkowych,
  • od innych chorób występujących u chorego i w związku z ty z przyjmowanymi lekami.

W leczeniu najpierw stosuje się małe dawki, a potem się je zwiększa. Lek należy zmienić, gdy napady nie ustępują. U niektórych chorych pomaga jeden lek przeciwpadaczkowy, a u innych konieczne może być zastosowanie dwóch albo więcej leków. Jeśli nie działa leczenie farmakologiczne, to konieczne jest leczenie operacyjne lub dieta ketogenna.

Leczenie chirurgiczne

Takie leczenie polega na usunięciu fragmentu mózgu, w którym znajduje się właśnie ognisko padaczkowe, a jest to miejsce, gdzie zachodzą nieprawidłowości, które powodują napady. Leczenie to stosuje się również, gdy przyczyną padaczki jest, np. guz mózgu albo naczyniak.

Natomiast stymulacja nerwu błędnego polega na tym, że pod skórę klatki piersiowej wszczepia się pacjentowi urządzenie, które przypomina rozrusznik serca, a ma za zadanie hamować czynność napadową w mózgu.

Dieta ketogenna

Dieta ta jest bogata w tłuszcze, a uboga w cukry. Stosuje się ją w przypadku dzieci, które chorują na padaczkę lekooporną. Taka dieta musi przebiegać pod ścisłą kontrolą lekarza i dietetyka.

Co robić przy napadzie padaczki?

Jeśli napad dotyczy osoby, która nigdy na padaczkę nie chorowała i jest on z drgawkami i utratą przytomności, to konieczne jest wezwanie karetki pogotowia. Natomiast u osoby, u której zdiagnozowano już padaczkę i dojdzie do napadu, należy:

  • zachować przede wszystkim spokój, ponieważ większość napadów ustępuje po 2 – 3 minutach;
  • należy ułożyć chorego w bezpiecznym miejscu, ale zabezpieczyć przed upadkiem, skaleczeniem i urazami głowy, tułowia i kończyn;
  • kontrolować oddech oraz drożność dróg oddechowych;
  • należy rozluźnić ubrania w okolicy szyi, rozpiąć pasek, ale też usunąć z usta ciała obce;
  • podczas napadu nie wolno u chorego otwierać zaciśniętej szczęki, wkładać żadnych przedmiotów do ust;
  • nie wolno przytrzymywać siłą rąk i nóg chorego;
  • nie można wlewać wody ani podawać leków do ust, jeżeli osoba chora jest nieprzytomna;
  • trzeba poczekać, aż nastąpi napad, ułożyć chorego na boku, aby się nie zakrztusił i pozostać z nim do odzyskania pełnej sprawności;
  • jeśli skończy się napad, chory może być senny i wtedy powinien odpocząć, ale też może być pobudzony i wtedy nie wolno używać siły;
  • jeśli napad będzie się przedłużał lub pojawią się kolejne napady, to trzeba wezwać pogotowie ratunkowe.