Nudności to jeden z najbardziej charakterystycznych objawów niestrawności albo zmian chorobowych w żołądku, ale mogą również dotyczyć innych narządów. Nudności to po prostu nieprzyjemne odczucie zbliżających się wymiotów. Mogą mieć one charakter łagodny albo silny.

Nudności są nieprzyjemnym uczuciem, które pojawia się przed wymiotami. Dochodzi do nich w wyniku pobudzenia ośrodka wymiotnego w mózgu, ale słabiej niż przy wymiotach. Przy nudnościach bardzo często pojawia się bladość skóry, przyspieszone bicie serca, a także pocenie się. Może do nich dojść w wyniku zjedzenia czegoś nieświeżego albo choroby, ale mogą być również objawem jakieś poważnej choroby. Dlatego nie wolno ich nigdy lekceważyć.

Przyczyny nudności

Przyczyny nudności mogą dotyczyć różnych układów:

nudności a choroby układu pokarmowego – zakażenie żołądkowo – jelitowe (gdzie przy nudnościach pojawia się biegunka), zatrucie pokarmowe (są nudności, silny ból brzucha, wymioty, wzdęcia oraz rozwolnienie), zapalenie wyrostka robaczkowego, trzustki lub pęcherza żółciowego (poza nudnościami pojawia się silny ból brzucha, ale też może dojść do zatrzymania gazów i stolca), w niedrożności jelita cienkiego lub/i grubego (są nudności i ból brzucha), choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy (nudności pojawiają się na czczo i mijają, kiedy się coś zje) oraz przejedzenie;
nudności a choroby ośrodkowego układu nerwowego – krwotok śródczaszkowy (poza nudnościami jest silny ból oraz zaburzenia świadomości), infekcja ośrodkowego układu nerwowego (nudności, ból głowy, zaburzenia świadomości oraz objawy oponowe), urazy głowy, choroba lokomocyjna (gdzie nudności prowadzą do wymiotów), migrena (silne bóle głowy najczęściej poprzedzone są nudnościami, światłowstrętem oraz współistniejącą aurą), zapalenie błędnika (są nudności i mdłości, szumy uszne oraz zawroty głowy), a także zaburzenia psychogenne;
nudności a choroby układu sercowo – naczyniowego – zawał (nudności mogą sugerować zawał dolnej ściany serca, a najważniejszym objawem tego są bóle brzucha), udar mózgu (poza nudnościami może pojawić się niedowład albo połowicze zaburzenie czucia lub mowy albo widzenia), a także choroba niedokrwienna serca (tutaj nudnościom towarzyszą bóle w klatce piersiowej, ale też duszności, jak i zawroty głowy);
nudności a schorzenia endokrynologiczne i metaboliczne – choroba Addisona (poza nudnościami jest ogólne osłabienie, bóle brzucha, brak apetytu, rozwolnienie oraz nadmierny apetyt na sól), schorzenia tarczycy oraz przytarczyc, mocznica (są nudności, drgawki, osłabienie, wymioty, a nawet śpiączka), kwasica ketonowa u cukrzyków (nudności, nadmierne pragnienie, odwodnienie oraz częste oddawanie moczu);
pozostałe przyczyny – przyjmowanie niektórych leków, ciąża, operacja.

Jak odróżnić zwykłe nudności od tych groźniejszych?

Aby odróżnić zwykłe nudności od tych groźnych, ważne jest poszukanie przyczyny nudności wśród tych, które pojawiają się często i są niegroźne, np. ciąża, zatrucie pokarmowe albo nadużywanie alkoholu.

Podczas szukania przyczyny nudności bardzo ważne jest również wzięcie pod uwagę wieku osoby chorej, ponieważ nudności u małego dziecka prawdopodobnie będą związane z infekcją, alergią pokarmową, silnym kaszlem albo przejedzeniem. Natomiast nudności u młodej kobiety mogą świadczyć o ciąży, a u osób w podeszłym wieku mogą świadczyć o zmianach w obrębie mózgu albo schorzeniach przewodu pokarmowego.

Bardzo ważne jest także wzięcie pod uwagę wszystkich innych współwystępujących objawów, np. wysoka gorączka, majaczenie, silny ból brzucha albo pojawianie się nudności zaraz po przebudzeniu z towarzyszącym temu bólem głowy, pojawieniem się uczucia kołatania serca i bólu w klatce piersiowej. Jeśli współwystępują takie objawy, to konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem.

Diagnoza nudności

Najpierw lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem i może zapytać o błędy dietetyczne, urazy głowy, stosowanie używek, u kobiet o możliwą ciążę, a także o współistniejące choroby przewlekłe.

Lekarz może zlecić wykonanie następujących badań:

pomiar ciśnienia tętniczego;
pomiar temperatury ciała;
EKG;
badanie brzucha;
testy laboratoryjne;
w zależności o towarzyszących objawów często konieczna jest konsultacja neurologiczna albo laryngologiczna;
tomografia komputerowa konieczna jest wtedy, gdy są podejrzenia w obrębie ośrodkowego układu nerwowego.

Jak leczyć nudności?

Leczenie nudności zależy od ich przyczyny, dlatego tak ważne jest jej znalezienie oraz usunięcie. Jeśli są to niegroźne nudności, to pomóc może odpoczynek w pozycji leżącej, a także prawidłowe postępowanie dietetyczne, czyli lekkostrawna dieta oraz picie letnich płynów małymi łykami. Natomiast unikać należy tłustych potraw, które zawierają mleko, a także świeżych warzyw, owoców oraz ostrych przypraw. Jeśli do tego pojawiły się wymioty, to konieczne jest uzupełnienie elektrolitów i płynów, aby zapobiec odwodnieniu.

Kiedy ma się problemy z chorobą lokomocyjną albo nudnościami psychogennymi, to można sięgnąć po leki z grupy preparatów przeciwhistaminowych, a działają one w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, ale też hamują odruch wymiotny.

W przypadku, gdy nudności są silne i prowadzą do wymiotów, to nie wolno starać się ich na siłę powstrzymywać. Jeśli ich przyczyną jest, np. zatrucie pokarmowe, to wymioty są fizjologicznym sposobem, za pomocą którego organizm chce się pozbyć szkodliwych substancji.

Domowe sposoby na nudności

Domowe i sprawdzone sposoby na nudności to:

sok z cytryny – są osoby, które twierdzą, że wąchanie lub picie soku z cytryny minimalizuje nudności;
imbir – bezpiecznie łagodzi nudności. Można go przyjmować w formie tabletek, piwa albo imbirowej herbaty, ale też polecany jest dla osób z chorobą lokomocyjną;
napary ziołowe – np. melisa, rumianek, mięta pieprzowa;
migdały – bardzo dobrze łagodzą objawy nudności, a przeważnie u kobiet w ciąży;
kiełki pszenicy – polecane są kobietom w ciąży. Można je jeść z mlekiem albo zmielić i podawać z innymi potrawami.

Jak można zapobiegać nudnościom?

Jeśli choruje się na choroby, w przebiegu których pojawiają się nudności, to można zastosować następujące metody, aby je złagodzić albo całkowicie wyeliminować:

należy jeść małe porcje w regularnych odstępach czasu;
lepiej unikać ostrych i gorących potraw;
warto unikać przejadania się i rozciągania ścian żołądka;
lepiej unikać drażniących widoków oraz zapachów, np. mocne perfumy, dym czy zapachy gotowanych potraw;
warto unikać alkoholu;
przy chorobie lokomocyjnej warto unikać obfitych posiłków przed podróżą, lepiej nie czytać w czasie podróży, można stosować zapobiegawczo leki przeciwhistaminowe.