Kiła, inaczej określana jest jako syfilis, jest chorobą zakaźną, która jest wywoływana przez krętki blady Treponema pallidum subspecies palladium. Bakterie te są przenoszone głównie drogą płciową. Objawy kiły są bardzo zróżnicowane i głównie zalezą od stadium choroby, a w związku z tym charakteryzuje się zróżnicowanym przebiegiem. Jednak do jej zakażenia może również dojść przy kontaktach pozapłciowych, np. w wyniku transfuzji krwi.

Na kiłę chorują przeważnie osoby młode. Jeśli choroba będzie nieleczona, to może dojść do nieodwracalnych zmian w układzie nerwowym, naczyniowo – sercowym oraz narządach wewnętrznych. Poza tym zakażenie może się przenieść z matki na płód i w związku z tym doprowadzić to może do obumarcia płodu albo dziecko urodzi się i będzie miało rozległe zmiany w skórze i narządach wewnętrznych. Można też urodzić dziecko, które będzie się wydawało być zdrowe, u którego po pewnym czasie rozwiną się ciężkie objawy kiły wrodzonej późnej.

Kiłę ze względu na drogę zakażenia można podzielić na:

•    wrodzoną – w tej postaci wyodrębnia się kiłę wrodzoną wczesną (do 2. roku życia) oraz kiłę wrodzoną późną (powyżej 2. roku życia);

•    nabytą – w tej postaci wyróżnia się kiłę wczesną (do 2 lat od zakażenia) oraz kiłę późną (powyżej 2 lat od zakażenia).

Kiła pierwszego okresu

Kiła pierwszego okresu trwa od 3 do około 9 tygodni od momentu zakażenia do czasu wystąpienia objawu pierwotnego. Ten objaw pierwotny to zmiana, która pojawia się w miejscu, w którym krętki blade wniknęły do ustroju. Bardzo często pojawia się na narządach płciowych albo w ich otoczeniu. Cechy charakterystyczne objawu pierwotnego, czyli zmiany to:

•    regularny kształt, czyli okrągły lub owalny;

•    gładkie brzegi;

•    równe dno o gładkiej i lśniącej powierzchni;

•    podstawa o charakterystycznej twardości;

•    przeważnie jest niebolesna i pojedyncza;

•    może ustąpić bez pozostawiania śladu albo z przemijającym przebarwieniem;

•    nie ma cech ostrego stanu zapalnego;

•    wydzielina jest surowicza.

Po upływie tygodnia od pojawienia się objawu pierwotnego dochodzi do powiększenia okolicznych węzłów chłonnych, które robią się twarde i sprężyste.

Nietypowe objawy pierwotne to:

•    mnogie zmiany pierwotne;

•    zmiany przerosłe, a są to olbrzymie zmiany, które pojawiają się w wyniku dostania się krętków na rozległe powierzchnie, które są pozbawione naskórka;

•    zmiany karłowate, które są bardzo małe;

•    zmiany pierwotne o różnych kształtach, które zależą od umiejscowienia;

•    zmiana pierwotna poronna;

•    zmiana pierwotna opryszczkopodobna, odbitkowa;

•    objaw Dolmana.

Objaw pierwotny może się również pojawić w miejscu pozapłciowym, a są to:

•    palce rąk;

•    okolice czerwieni wargowej, jamy ustnej, języka oraz migdałków;

•    okolice brodawki sutkowej;

•    okolice odbytu.

Powikłania objawu pierwotnego to:

•    obrzęk stwardniały – powstaje w okolicy narządów płciowych, prącia, warg sromowych większych;

•    nieodprowadzalność napletka, czyli stulejka, która powstaje jako następstwo stanu zapalnego żołędzi;

•    zadzierzgnięcie napletka, czyli załupek – a jest to powikłanie związane ze stanem zapalnym i obrzękiem napletka;

•    objaw pierwotny żrący – powstaje w wyniku załamania odporności w związku z jakimiś wyniszczającymi chorobami albo w wyniku alkoholizmu;

•    objaw pierwotny zgorzelinowy – współistnieje w związku z zakażeniem bakteryjnym.

Aby zdiagnozować kiłę, konieczne jest wykrycie krętków bladych w wydzielinie zmiany pierwotnej albo w okolicy węzła chłonnego. Konieczne jest też stwierdzenie dodatnich odczynów serologicznych, a także lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem.

Kiła drugiego okresu

Kiła drugiego okresu zaczyna się 9 – 10 tygodni po zakażeniu. Jej cechą charakterystyczną jest pojawienie się wykwitów w obrębie skóry, a także na błonach śluzowych. Ponad to może on samoistnie ustąpić bez pozostawienia śladu, ale osutki te mogą mieć również charakter nawrotowy. Jest też dodatni odczyn serologiczny oraz duża zakaźność.

Cechy osutki wczesnej i nawrotowej w kile drugiego okresu to:

•    wczesna - ma postać plamy lub grudki, obfita, symetryczna, nie grupuje się i nie szerzy obwodowo, zmiany ustępują bez pozostawienia śladu;

•    nawrotowa – jest wielopostaciowa, czyli jako plamy, grudki, krosty, niesymetryczna, mniej obfita, długo trwa i grupuje się, zmiany są różnej wielkości oraz kształtu, szerzy się obwodowo i mogą pozostać niewielkie blizny.

Poza tym mogą się również pojawić pojedyncze przerosłe grudki kiłowe, a są to tzw. kłykciny kiłowe. Mają one szeroką podstawę i bardzo często nierówną powierzchnię. Zmianom tym może towarzyszyć świąd i bolesność. Nie należy ich mylić z kłykciami kończystymi.

Natomiast zmiany w obrębie błon śluzowych mogą mieć postać plam, grudek oraz wrzodziejących grudek i do tego są bardzo zakaźne. Najczęstszą postacią zmiany w obrębie błony śluzowej jamy ustnej jest angina kiłowa, a jej objawy to:

•    zlewne zaczerwienienie łuków podniebiennych i migdałów, ale czasami pojawiają się też wykwity plamiste i grudkowe, a także z chrypką u osoby, która nie ma gorączki;

•    może się również pojawić słodki zapach z ust.

Czasami obserwuje się również kiłowe zapalenie gardła lub krtani.

Inne zmiany w obrębie drugiego okresu kiły to:

•    bielactwo kiłowe,

•    zmiany w obrębie płytek paznokciowych,

•    łysienie kiłowe.

Kiła utajona wczesna

W tego rodzaju kile jest dodatni odczyn serologiczny, ale nie ma objawów skórnych, narządowych ani zmian w płynie mózgowo – rdzeniowym. Czas trwania nie przekracza 2 lat od zakażenia.

Kiła utajona późna

Jest bezobjawowym okresem choroby, który rozpoczyna się po upływie 2 lat od zakażenia. Przez wiele lat może być bez zmian skórnych i narządowych . Tutaj rozpoznanie ustala się na podstawie dodatnich odczynów serologicznych.

Leczenie kiły

Takim podstawowym lekiem w leczeniu kiły jest penicylina, a jej dawka i czas leczenia zależy od czasu trwania choroby i jej postaci. W przypadku uczulenia na penicylinę podaje się, np. doksycyklinę, tetracyklinę lub erytromycynę. Im wcześniej rozpocznie się leczenie, to będzie ono krótsze i będzie krótszy czas obserwacji po leczeniu. Zazwyczaj trwa ono 3 – 4 tygodnie, a obserwacja od kilkunastu miesięcy do kilku lat.

Najbardziej zaraźliwa postać kiły to kiła wczesna, czyli kiła pierwszego i drugiego okresu, a wtedy prawdopodobieństwo zakażenia jest bardzo duże.