Kaszel to odruch obronny, który wspomaga oczyszczanie dróg oddechowych ze śluzu, ale też z różnych zanieczyszczeń pyłowych, które znajdują się w powietrzu. Jeśli jednak będzie to kaszel przewlekły, to może to świadczyć o poważnej chorobie. Przyczyny kaszlu będą uzależnione od wieku, ale też tego, czy jest to kaszel przewlekły, a czy może ostry.

Kaszel jako objaw choroby

Są dwie sytuacje, w których można rozpatrywać kaszel jako objaw choroby:

  1. wtedy, gdy oczyszcza on drogi oddechowe z nadmiernej ilości ślubu;
  2. gdy odruch kaszlu pojawia się tylko w związku z czynnikami pobudzającymi, a więc będzie to kaszel bezproduktywny.

Jakie są fazy odruchu kaszlowego?

Wyróżnia się 4 fazy odruchu kaszlowego:

  1. faza wdechowa, która zwiększa ilość powietrza w płucach;
  2. faza kompresji, która zwiększa ciśnienie wewnątrzpłucne. Te dwie fazy przygotowują fizyczne podstawy do odruchu kaszlowego. Bardzo ważne znaczenie ma tutaj zwiększenie napięci mięśni wydechowych, a także całkowite zamknięcie głośni;
  3. faza wydechowa kaszlu, która zaczyna się wtedy, gdy dochodzi do nagłego otwarcia głośni, co powoduje szybki przepływ powietrza w drogach oddechowych. Ten przepływ powietrza może osiągnąć prędkość zbliżoną do prędkości dźwięku i wtedy na powierzchni wewnętrznej dróg oddechowych dochodzi do powstawania sił ścinających, które odrywają śluz;
  4. faza relaksacji, która kończy odruch kaszlowy. Tutaj w związku z rozluźnieniem mięśni spada ciśnienie wewnątrzpłucne.

Co wywołuje kaszel?

Aby wywołać kaszel, konieczne jest pobudzenie receptorów kaszlu, a więc będą to receptory wrażliwe na drażnienie, które są połączone z włóknami mielinowymi, ale także receptorów bezmielinowych włókien C poprzez bodźce mechaniczne. Właśnie do tych bodźców wywołujących kaszel zalicza się:

  • mediatory zapalenia, np. histamina, bradykinina;
  • substancje drażniące, np. nikotyna, kapsaicyna, kwas cytrynowy;
  • substancje osmotycznie czynne, np. woda destylowana, roztwór mocznika, roztwór cukru;
  • czynniki mechaniczne, np. skurcz oskrzeli, zabiegi instrumentalne, aerozole, pyły i dymy.

Kaszel suchy i kaszel mokry

Wyróżnia się dwa rodzaje kaszlu:

  1. kaszel mokry – inaczej nazywany jest produktywnym, zaczyna pojawiać się w środkowej fazie infekcji, a do tego pojawia się przy nim odkrztuszanie wydzieliny, czyli plwociny. W porównaniu do kaszlu suchego jest mniej gwałtowny i mniej męczący. Przy kaszlu mokrym często kaszle się wtedy, gdy odczuwa się potrzebę odkrztuszenia wydzieliny. Ten rodzaj kaszlu powstaje w związku z infekcją wirusową albo bakteryjną. Jest reakcją organizmu na znajdujące się w drogach oddechowych podrażnione receptory nerwowe. Kaszel oczyszcza te receptory ze zbyt dużej ilości śluzu. Na kaszel mokry najlepsze są leki wykrztuśne, które rozrzedzają wydzielinę i zmniejszają jej lepkość. Pomocne jest również oklepywanie i picie dużej ilości płynów;
  2. kaszel suchy – może się pojawić przy infekcji wirusowej i bakteryjnej i najczęściej jest on na początku infekcji. Pojawia się w postaci krótkich, duszących kaszlnięć ni tutaj nie ma odkrztuszania wydzieliny. Ten rodzaj kaszlu może utrudniać oddychanie i nie towarzyszy tylko przeziębieniom. Taki kaszel może również pojawić się przy alergii, ale też może oznaczać zmiany nowotworowe, gruźlicę albo chorobę serca, a gdy pojawia się po wysiłku, to może wskazywać na problemy z układem krążenia. Na ten rodzaj kaszlu podaje się leki przeciwkaszlowe, czyli takie, które hamują odruch kaszlu. Ważne znaczenie ma również nawilżanie i częste wietrzenie pomieszczeń.

Rodzaje kaszlu ze względu na czas jego trwania

Ze względu na czas trwania kaszel dzieli się na:

  • ostry – trwa krócej niż 3 tygodnie. Najczęstsza jego przyczyna to zakażenie górnych lub dolnych dróg oddechowych, a także alergie. Może też pojawić się w związku  z obecnością ciała obcego w drogach oddechowych, ale też jako działanie drażniących gazów lub pyłów;
  • podostry – trwa od 3 do 8 tygodni, a najczęściej powstaje w związku z przeciągającym się wirusowym zapaleniem dróg oddechowych;
  • przewlekły – trwa dłużej niż8 tygodni.

Domowe sposoby na kaszel

Inhalacje, miód, napary, a może herbatki – nasze babcie i prababcie znały wiele skutecznych sposobów radzenia sobie z różnymi objawami chorobowymi, a w tym również z kaszlem. Podczas choroby, poza stosowaniem syropów, tabletek i maści, warto również wypróbować domowe sposoby na kaszel. Zarówno domowe sposoby, jak i syrop należy dobierać odpowiednio do rodzaju dolegliwości, która wywołuje kaszel, ale tez zależy od rodzaju kaszlu.

Miód

Podczas kaszlu można zjeść łyżkę miodu i okazuje się, że jest to dobry sposób, który został potwierdzony przez lekarzy, którzy przeprowadzili badania na grupie chorych osób. W czasie tych badań chorym dzieciom podawano miód gryczany, cytrusowy, eukaliptusowy i placebo. Wynik był pozytywny, gdyż okazało się, że podawanie miodu 30 minut przed snem, pomagało chorym szybciej zasnąć, ponieważ łagodził on nasilenie się nocnego kaszlu. Jednak nie wolno takiego miodu podawać niemowlętom. Poza tym miód ma działanie antyoksydacyjne oraz przeciwbakteryjne.

Herbaty

Podczas kaszlu warto pić herbatę z sokiem malinowym, ale też warto dodać do niej łyżkę miodu, ponieważ tak przygotowany napój będzie miał działanie wykrztuśne i rozkurczające.

Inhalacje

Pomocne są także inhalacje z użyciem olejków eterycznych, a szczególnie przy kaszlu, który wynika z zakażeń górnych dróg oddechowych. Bardzo dobre działanie ma olejek tymiankowy, ponieważ wykazano jego działanie wykrztuśne, ale też pomaga leczyć infekcje. Dobrze działa też olejek lebiodkowy i olejek cząbrowi, ponieważ hamują wzrost niektórych bakterii.

Przyczyny kaszlu u dorosłych i dzieci

Inne mogą być przyczyny kaszlu ostrego i przewlekłego, a także inne przyczyny kaszlu u osób dorosłych i u dzieci.

Kaszel ostry i przewlekły u dorosłych

Do przyczyn ostrego kaszlu u dorosłych zalicza się:

  • infekcja górnych dróg oddechowych;
  • wirusowe, bakteryjne, zachłystowe i rzadziej grzybicze zapalenie płuc;
  • spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła;
  • zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc;
  • ciało obce w gardle;
  • zatorowość płucna;
  • niewydolność serca.

Natomiast do przewlekłego kaszlu u dorosłych zalicza się:

  • przewlekłe zapalenie oskrzeli,
  • spływanie wydzieliny z nozdrzy tylnych,
  • refluks żołądkowo – przełykowy,
  • astma,
  • inhibitory ACE,
  • kaszel po przebytej infekcji dróg oddechowych,
  • gruźlica,
  • rak nagłośni,
  • krztusiec.

Kaszel ostry i przewlekły u dzieci

Do przyczyn kaszlu ostrego u dzieci zalicza się:

  • rzadko bakteryjne zapalenie tchawicy;
  • ciało obce w gardle;
  • zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli, czyli krup;
  • przebywanie w otoczeniu, gdzie jest, np. szkodliwy dla płuc dym tytoniowy;
  • zakażenie górnych dróg oddechowych;
  • rzadko zapalenie nagłośni;
  • zapalenie oskrzelików;
  • zapalenie płuc.

Natomiast przyczyny przewlekłego zapalenia kaszlu u dziecka to:

  • astma,
  • ciało obce w gardle,
  • gruźlica,
  • kaszel psychogenny,
  • krztusiec,
  • mukowiscydoza,
  • nietypowe zapalenie płuc,
  • refluks żołądkowo – przełykowy,
  • ściekanie wydzieliny z nozdrzy tylnych,
  • uszkodzenie dróg oddechowych.