Gorączka reumatyczna bardzo często pojawia się w wyniku powikłania po anginie, która została wywołana przez paciorkowce z grupy A. Może uszkodzić serce, dlatego tak ważne jest odpowiednie jej leczenie. Choroba ta ma charakter autoimmunologiczny, a to oznacza, że układ odpornościowy wytwarza przeciwciała, które kieruje przeciwko własnym komórkom.

Przyczyny gorączki reumatycznej

Jak już było wcześniej wspomniane, choroba ta powstaje w wyniku zakażenia paciorkowcami z grupy A i nie tylko przy anginie, ale również przy płonicy. Rzuty tego schorzenia mogą trwać od 4 do 6 tygodni. Warto wiedzieć, że ta choroba nawet przez kilka lat może nie dawać o sobie znać i to aż do pojawienia się kolejnego rzutu. Na początku gorączka atakuje stawy, a gdy już się wydaje, że wszystko jest w porządku, to stany zapalne zaczynają pojawiać się w sercu. W wyniku tego zaczynają tworzyć się nacieki komórkowe, czyli tzw. guzki Aschoffa i te guzki martwieją oraz bliznowacieją. Takie zapalenie stawów trwa od kilku do kilkunastu dni, potem ustępują, ale z powrotem odnawiają się w innym miejscu. Jednak nie dochodzi do uszkodzenia stawów. W związku z tym, że zaczynają się tworzyć nacieki komórkowe, może dojść do zwężenia zastawki mitralnej, a to z kolei może doprowadzić do niewydolności krążenia i może okazać się, że konieczna jest operacja.

Objawy gorączki reumatycznej

Zgodnie z kryteriami Jonesa choroba ta może dawać małe i duże objawy. Aby można było postawić diagnozę, muszą być spełnione dwa kryteria duże albo jedno duże i dwa małe. Wśród kryteriów małych wyróżnia się:

  • gorączkę;
  • zwiększone OB;
  • bóle stawów;
  • leukocytozę, czyli wysoki poziom leukocytów, która poprzedza zakażenie paciorkowcowe, np. anginę;
  • przebyty rzut choroby reumatycznej;
  • obecność białek ostrej fazy, np. podwyższenie poziomu białka CRP;
  • wzrost miana ASO powyżej 200 jednostek; ASO jest to odczyn antystreptolizynowy. Jest to padanie, które pozwala stwierdzić, czy w organizmie człowieka obecne są przeciwciała przeciwko pozakomórkowemu antygenowi paciorkowca grupy A, czyli streptolizynie O.

Natomiast wśród kryteriów dużych wyróżnia się:

  • wędrujące zapalenie stawów, czyli bóle stawów;
  • guzki podskórne;
  • zapalenie serca;
  • rumień obrączkowaty, czyli brzeżny;
  • pląsawica Sydenhama (czyli taniec św. Wita) – pojawia się u dzieci. Występują o nich ruchy pląsawice (są to ruchy, które przypominają niepokój ruchowy albo taniec), a także zaburzenia emocjonalne, nadpobudliwość i natręctwa.

Diagnoza gorączki reumatycznej

Jeśli pojawią się niepokojące objawy, warto udać się do lekarza. Na początku lekarz przeprowadza wywiad, podczas którego próbuje dowiedzieć się o okolicznościach wystąpienia objawów. Zapyta również, czy przed tymi objawami chorowało się na anginę, zapalenie gardła, przeziębienie albo jeszcze jakąś inną chorobę. Ważne jest również powiedzenie, ile trwają objawy i czy doszło do ich nasilenia. Nie można także zapominać o objawach, które już ustąpiły, np. zapalenie stawów.

Lekarz musi też zbadać chorego, a przy tym uwzględnia stawy oraz osłuchuje serce, aby sprawdzić, czy są szmery, które mogą wskazywać na zapalenie serca. Może też zlecić wykonanie EKG. Wykonuje się również badania dodatkowe. Badanie krwi może wskazać na toczący się w organizmie stan zapalny, a potwierdzeniem tego będzie:

  • przyspieszone OB,
  • podwyższone stężenie CRP,
  • zwiększona liczba białych krwinek,
  • rzadko występująca niewielka niedokrwistość.

Trzeba też sprawdzić, czy chory jest zakażony paciorkowcem. W tym celu wykonuje się tzw. szybki test aglutynacyjny albo posiew wymazu z gardła. Wynik można uzyskać w ciągu kilku minut, ale potem konieczne jest potwierdzenie dodatniego wyniku posiewem wymazu z gardła, a to już trwa kilka dni.

Kolejne badanie, które zleca lekarz, to badanie tzw. antystreptolizyny O, a jest to badanie ASO. Jeśli wynik jest wysoki, to oznacza, że pacjent przebył zakażenie paciorkowcem. Jednak badanie to nie potwierdza jednoznacznie albo wyklucza gorączkę reumatyczną. Warto wiedzieć, że nie ma badań laboratoryjnych, które w stu procentach potwierdzą albo wykluczą tę chorobę. Jeszcze jedno badanie, które może zlecić specjalista, to badanie USG serca.

Leczenie gorączki reumatycznej

Chorobę, jaką jest gorączka reumatyczna, leczy się antybiotykami, a przeważnie penicyliną. Natomiast objawowe leczenie tego schorzenia polega na zmniejszeniu aktywności fizycznej, ale też przebywaniu w cieple i spokoju. Można również podawać leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Jeśli jest to ciężki rzut choroby, to konieczne może być podanie kortykosteroidów. Możliwe jest również podanie preparatów z kwasem acetylosalicylowym. Jest on lekiem z wyboru, ponieważ trzeba go brać w dużych dawkach, aby uzyskać lepsze działanie terapeutyczne przeciwzapalne. Jednak to wiąże się ze szkodliwym działaniem skutków ubocznych, np. może dojść do uszkodzenia błony śluzowej przewodu pokarmowego albo dojdzie do zatrucia salicylami. Tego leku nie poleca się podawać dzieciom poniżej 12 roku życia. Należy tutaj uważać, ponieważ ten lek powoduje występowanie tzw. zespołu Rey,a. Jest to poważny zespół, który może zagrozić życiu.

Jak uniknąć gorączki reumatycznej?

Choroba ta będzie miała łagodny przebieg, jeżeli nie dojdzie do zapalenia serca. Jednak jest to schorzenie, które często ma skłonność do nawrotów, a przeważnie w ciągu dwóch pierwszych lat od zachorowania. Każdy kolejny nawrót choroby, to wysokie prawdopodobieństwo, że mogą pojawić się powikłania sercowe.

Zatem, co zrobić, żeby uniknąć choroby? Schorzenie to jest powikłaniem po anginie, dlatego jej leczenie będzie profilaktyką zachorowania na gorączkę reumatyczną. Jeśli pojawi się angina, konieczne jest szybkie udanie się do lekarza, który może przepisać antybiotyk i należy go przyjmować zgodnie z zaleceniami. W ciągu pierwszych dziesięciu dni po pojawieniu się objawów anginy bardzo istotne znaczenie ma leczenie, ponieważ to zapobiega wystąpieniu gorączki reumatycznej.