Dyspepsja potocznie nazywana jest niestrawnością. Nazwa tego schorzenia wywodzi się z języka greckiego i dosłownie oznacza „złe trawienie”. Niestrawnością określa się przewlekłe dolegliwości ze strony układu trawienia. Przyczyną takiej niestrawności mogą być, np. inne choroby. Wyróżnia się dyspepsję organiczną i czynnościową.

Co to jest dyspepsja?

Dyspepsja to inaczej niestrawność, ale nie jest ona odrębną jednostką chorobową. Składa się na nią zespół różnych objawów i bardzo często towarzyszy jej uczucie dyskomfortu, bólu lub pieczenia w nadbrzuszu. Dyspepsja to uczucie ciężkości po zjedzonym posiłku czy uczucie pełności, które utrzymuje się długo po posiłku. Lekarze przyjęli, że dolegliwość ta może zostać zdiagnozowana, gdy ból trwa przynajmniej 4 tygodnie.

Osoba chora odczuwa zaleganie przyjętego pokarmu w żołądku, co często jest określane mianem uczucia ciężkości po jedzeniu, co wywołuje dyskomfort. Może również dojść do szybkiego odczuwania sytości podczas przyjmowania pokarmu, co nie jest zgodne z tym, ile zostało zjedzone pokarmu. W związku z tym chory przestaje jeść i zaczyna się niepokoić.

Przyczyną tych dolegliwości może być konkretna choroba i wtedy mówi się o dyspepsji organicznej. Jeśli natomiast nie można znaleźć przyczyny, to mówi się o dyspepsji czynnościowej. Można mówić jeszcze o trzeciej kategorii, do której należy dyspepsja niezdiagnozowana, a stwierdza się ją u pacjentów, u których objawy pojawiły się niedawno albo nie zostały jeszcze zdiagnozowane.

Przyczyny dyspepsji

Inne są przyczyny dyspepsji organicznej, a inne czynnościowej. Przyczyny niestrawności organicznej to:

  • choroby przewodu pokarmowego, np. choroba refluksowa przełyku, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, choroba dróg żółciowych, ostre zapalenie wątroby, zapalenie trzustki, nowotwór złośliwy żołądka, trzustki, jelita grubego, choroba Leśniewskiego – Crohna oraz niedokrwienie jelita;
  • zaburzenia metaboliczne, np. cukrzyca, nadczynność i niedoczynność tarczycy;
  • leki przyjmowane przewlekle, np. niesterydowe leki przeciwzapalne, antybiotyki doustne, teofilina, sole żelaza lub potasu oraz azotany;
  • inne, np. alkohol, zawał mięśnia sercowego oraz tętniak aorty brzusznej.

Jeśli natomiast chodzi o dyspepsją czynnościową, to nie jest ona spowodowana żadną chorobą. Niestety jej przyczyny nie są do końca poznane. Niektórzy twierdzą, że mogą to być, np. zaburzenia w obrębie motoryki układu pokarmowego, ale poza tym są również inne tezy.

Objawy dyspepsji

Objawy dyspeptyczne różnią się w zależności od tego, jaki dominuje rodzaj niestrawności. U  niektórych osób głównym objawem jest ból brzucha, a tak dokładnie to ból nadbrzusza i wtedy mówi się o dyspepsji żołądka typu wrzodowego.

Natomiast o dyspepsji typu motorycznego mówi się, gdy pojawiają się nieprzyjemne dolegliwości w nadbrzuszu środkowym, ale nie są one źródłem bólu, tylko są powodem dyskomfortu. Do tej dyspepsji zalicza się wczesne uczucie pełności i sytości, nudności albo wzdęcia brzucha.

Poza tym zgaga, czyli uczucie pieczenia za mostkiem nie jest objawem, który zalicza się do objawów dyspeptycznych, ale bardzo często może współwystępować z niestrawnością.

Diagnoza dyspepsji

Bardzo ważne jest przeprowadzenie na początku wywiadu z pacjentem, co może już pozwolić ustalić, czy dana osoba ma dyspepsję. Jednak tylko na podstawie wywiadu nie da się rozróżnić, czy ma ona charakter organiczny, a czy może czynnościowy.

Pomocne okazuje się tutaj badanie endoskopowe przełyku, żołądka i dwunastnicy. To badanie pozwoli ustalić, czy przyczyną objawów jest jakaś choroba układu pokarmowego. Kolejne pomocne badanie to badanie USG brzucha, a do tego, aby rozpoznać dyspepsję czynnościową, muszą być spełnione trzy warunki:

  • objawy utrzymują się przez ponad 3 miesiące, a początek miał miejsce przed 6 miesiącami;
  • brak stwierdzonej choroby organicznej;
  • objawy nie ustępują po defekacji i nie powodują zmiany rytmu wypróżnień.

Leczenie dyspepsji

Jeśli ma się do czynienia z dyspepsją organiczną, to leczenie rozpoczyna się od terapii choroby podstawowej. W przypadku, gdy przyczyną są przyjmowane przewlekłe leki, a można je odstawić lub zmienić, to trzeba to zrobić.

O wiele trudniej leczy się dyspepsję czynnościową. Należy tutaj zmienić tryb życia, np. przestać palić papierosy, ale też ograniczyć spożywanie alkoholu, kawy, mocnej herbaty, ostrych przypraw oraz smażonych potraw. Dieta w przypadku niestrawności jest bardzo ważna, ponieważ może ograniczyć pojawianie się objawów. Lepiej jeść częściej, ale mniej obfite posiłki i należy to robić wolno.

Pomóc mogą również zioła na niestrawność, np. siemię lniane albo dziurawiec. Można również zastosować leczenie farmakologiczne, gdzie stosuje się leki na niestrawność, które zmniejszają wydzielanie soku żołądkowego, ale też poprawiają kinetykę żołądka albo działają osłonowo na błonę śluzową. Czasami konieczne jest również stosowanie leków rozkurczowych, gdy głównym objawem jest ból brzucha po jedzeniu. Niektórzy korzystają również z psychoterapii, która także skutecznie pomaga.