Dna moczanowa inaczej określana jest jako podagra i artretyzm. Jest to przewlekła choroba metaboliczna, w  której dochodzi do powstawania kryształków kwasu moczowego. Następnie osadzają się one w różnych tkankach organizmu, a to może doprowadzić do uszkodzenia stawu. W leczeniu tej choroby bardzo ważne znaczenie ma odpowiednia dieta. Niestety jednak nie ma skutecznego leku na tę chorobę. Dna moczanowa częściej pojawia się u mężczyzn i cierpią na nią przeważnie osoby po 40. roku życia. U kobiet najczęściej pojawia się po menopauzie.

Co to jest dna moczanowa?

Dna moczanowa jest chorobą, w której dochodzi do odkładania się kryształków, czyli złogów kwasu moczowego. Przeważnie odkłada się on w stawach i strukturach okołostawowych, czyli wiązadłach i ścięgnach, a także w nerkach, co może doprowadzić do ich uszkodzenia. Jeśli będzie się miało podwyższony kwas moczowy w organizmie, to może to spowodować przyspieszony rozwój zmian miażdżycowych w tętnicach. W związku z tym zwiększa się ryzyko powstawania poważnych chorób sercowo – naczyniowych, np. zawał mięśnia sercowego.

Kwas moczowy to związek chemiczny, który powstaje w wyniku metabolizmu, czyli tzw. puryn, np. adenina i guanina. Te puryny dostarczane są do organizmu wraz z pokarmem, ale też mogą powstawać w organizmie z innych związków. Poza tym puryny mogą być również uwalniane ze starzejących się komórek. Taka prawidłowa norma kwasu moczowego u ludzi dorosłych to 3 – 7 mg%. Kwas ten usuwany jest z organizmu głównie przez nerki, a więc wydalany jest z moczem, ale także w mniejszym stopniu przez przewód pokarmowy.

Jeśli w organizmie występuje podwyższony poziom kwasu moczowego we krwi, to taki stan nazywa się hiperurykemią i przyczynia się on do powstawania kryształków kwasu moczowego i może dawać objawy dny moczanowej. Jednak tylko u 5 – 10% osób z hiperurykemią rozwija się dna moczanowa.

Przyczyny powstawania dny moczanowej

Przyczyny dny moczanowej można podzielić na:

  • pierwotne, czyli wrodzone,
  • wtórne, czyli nabyte w trakcie życia.

Pierwotna dna moczanowa jest chorobą związaną z nieprawidłowym działaniem enzymów w szlakach metabolizmu, a to skutkuje powstawaniem zbyt dużej ilości kwasu moczowego z puryn. Natomiast dna moczanowa nabyta może powstawać przy innych chorobach, takich jak:

  • niewydolność nerek;
  • łuszczyca;
  • choroby nowotworowe krwi, np. czerwienica prawdziwa i białaczka.

Za dnę moczanową mogą być również odpowiedzialne leki, takie jak:

  • kwas acetylosalicylowy (aspiryna) w małych dawkach;
  • stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego leki moczopędne, czyli tzw. diuretyki;
  • chemioterapeutyki;
  • leki, które stosuje się po przeszczepieniu narządów, np. cyklosporyna i takrolimus.

Inne przyczyny mogą być związane z zatruciem ołowiem, co uszkadza nerki, a także związane z radioterapią. Może też współistnieć z chorobami, które tworzą tzw. zespół metaboliczny, czyli z nadciśnieniem tętniczym, otyłością, cukrzycą typu 2 oraz zaburzeniami lipidowymi, czyli wysokim poziomem cholesterolu, a także trójglicerydów we krwi.

Czynniki, które sprzyjają pojawieniu się dny moczanowej

Do czynników, które mają wpływ na pojawienie się dny moczanowej, zalicza się:

  • uwarunkowania genetyczne, które przyczyniają się do zaburzeń w metabolizmie kwasu moczowego;
  • płeć męska, gdyż mężczyźni częściej chorują niż kobiety;
  • wiek, ponieważ choroba występuje przeważnie po 40. roku życia, a u kobiet pojawia się przeważnie po menopauzie;
  • dieta, czyli spożywanie produktów, które są bogate w puryny, a z których powstaje kwas moczowy, np. mięso, owoce morza i podroby;
  • odwodnienie;
  • zakażenie;
  • nadużywanie alkoholu, a przeważnie piwa i silnych alkoholi;
  • nadwaga, otyłość, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, choroba niedokrwienna serca, zaburzenia lipidowe;
  • niektóre leki, np. leki moczopędne;
  • niedawny uraz albo operacja;
  • inne poważne choroby, np. nowotwory;
  • stan po przeszczepieniu narządów.

Objawy dny moczanowej

W dnie moczanowej wyróżnia się fazy, które następują kolejno po sobie. Pierwsza faza to hiperurykemia bezobjawowa, a potem pojawiają się napady zapalenia stawów i okresów międzynapadowych. Ostatnie stadium to już dna moczanowa przewlekła.

Objawy takiego typowego ataku tej choroby to:

  • nagły i bardzo silny ból stawów;
  • obrzęk stawu;
  • zaczerwienienie skóry nad zajętym stawem, gdzie skóra jest gładka i błyszcząca oraz łuszczy się;
  • atak dny zazwyczaj dotyczy jednego stawu;
  • silne ocieplenie okolicy zajętego stawu;
  • ograniczenie ruchomości zajętego stawu.

Najczęściej ból pojawia się w okolicy stawu, który łączy śródstopiem z dużym placem stopy i ta postać choroby określana jest mianem podagry. Mogą również zostać zajęte inne stawy, np. kolanowy, czyli tzw. chiragra, a także skokowy, nadgarstkowy oraz inne małe stawy dłoni i stóp. Przy objawie zapalenia stawu może również pojawić się gorączka oraz osłabienie.

Diagnoza i leczenie dny moczanowej

Podstawowe badanie to stężenie kwasu moczowego we krwi. Podwyższony wynik potwierdza hiperurykemię, ale nie zawsze pojawiają się tutaj objawy dny moczanowej. Lekarz może również zlecić wykonanie lipidogramu, aby sprawdzić poziom cholesterolu, który również może być podwyższony przy wysokim poziomie kwasu moczowego.

Ważne znaczenie ma tutaj dieta. W takiej diecie nie można spożywać alkoholu, a przeważnie piwa i alkoholu z wysokimi procentami. W rozsądnych ilościach dopuszczane jest wino. W diecie powinny znaleźć się niskotłuszczowe produkty mleczne oraz produkty bogate w witaminę C. Można spożywać kawę i ważne jest wypijanie około 3 litrów płynów na dobę.

 W diecie tej nie powinny znajdować się:

  • podroby,
  • drób,
  • mięso i przetwory mięsne,
  • śledzie,
  • łosoś,
  • sardynki,
  • owoce morza,
  • miód,
  • duże ilości owoców i napojów słodzonych.

Poza tym istotne znaczenie ma unikanie ciężkiego wysiłku fizycznego i wychłodzenia organizmu.

Natomiast leki stosowane przy dnie moczanowej można podzielić na dwie grupy:

  1. stosowane podczas ostrych napadów dny;
  2. stosowane przewlekle, na stałe.

Przy ostrych napadach stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, ale z wyjątkiem kwasu acetylosalicylowego, a także można stosować kolchicynę, która niestety bardzo często wywołuje objawy niepożądane. Te objawy to: ból brzucha, wymioty i biegunki. Wtedy możliwe jest zastosowanie leków sterydowych.

Natomiast przy przewlekłej dnie moczanowej konieczne jest stosowanie leków, które zmniejszają wytwarzanie kwas moczowego, np. allopurinol. Można też stosować leki zwiększające wydalanie kwasu moczowego wraz z moczem, np. benzbromaron. Możliwe jest także stosowanie leków, które rozkładają kwas moczowy, a ten lek to, np. peglotykaza.