Układ immunologiczny ma za zadanie chronić nasz organizm przed różnymi chorobami. Przeważnie rozpoznaje wszystkich wrogów, jakimi są wirusy, bakterie czy grzyby. Ale zdarza się, że atakuje swoje tkanki i wtedy rozwija się choroba autoimmunologiczna. Taka choroba autoimmunologiczna pojawia się wtedy, gdy układ odpornościowy przez pomyłkę atakuje i niszczy własne komórki oraz tkanki. Najczęstsze choroby z tej grupy to m.in. cukrzyca, łuszczyca oraz stwardnienie rozsiane.

Na czym polega choroba autoimmunologiczna?

System odpornościowy każdego człowieka walczy z przyczynami różnych infekcji i stanów zapalnych, a są to bakterie i wirusy. Jednak u niektórych osób dochodzi do takiej sytuacji, że układ odpornościowy przez pomyłkę atakuje i niszczy własne tkanki, a wtedy dochodzi do rozwoju choroby.

Choroby autoimmunologiczne można podzielić na dwie grupy:

  • swoiste narządowo – czyli takie, które atakują jeden narząd;
  • nieswoiste narządowo – czyli takie, które mogą zaatakować od razu wiele narządów i systemów.

Jakie są choroby autoimmunologiczne?

Wyróżnia się około 80 różnych chorób autoimmunologicznych, które inaczej nazywa się chorobami z autoagresji. Wspólną cechą tych chorób jest to, że pojawiają się nagle i to przeważnie przed 30. rokiem życia i częściej atakują młode kobiety, ale nie dowiedziono jeszcze dlaczego. Większość chorób z tej grupy jest bardzo trudna do leczenia albo są one w ogóle nieuleczalne. Najczęściej rozpoznawane choroby autoimmunologiczne to:

  • cukrzyca typu 1,
  • choroba Gravesa-Basedowa,
  • stwardnienie rozsiane,
  • nieswoiste zapalenie jelit,
  • reumatoidalne zapalenie stawów,
  • łuszczyca,
  • sklerodermia,
  • toczeń rumieniowaty układowy.

Przyczyny chorób autoimmunologicznych

Nie są do końca poznane przyczyny chorób autoimmunologicznych, ale jako czynniki ryzyka wymienia się:

  • czynniki genetyczne – występuje predyspozycja do dziedziczenia chorób autoimmunologicznych i występują one w rodzinie, ale nie wystarczy tutaj sama podatność genetyczna, ponieważ do pojawienia się takiej reakcji autoimmunologicznej potrzebne są również inne czynniki, np. jakaś infekcja wirusowa albo stosowane leki;
  • czynniki środowiskowe – te opisane wyżej czynniki genetyczne mogą być powiązane z czynnikami środowiskowymi;
  • płeć – zachorowalność kobiet na choroby autoimmunologiczne jest trzy razy większa niż u mężczyzn;
  • hormony płciowe – choroby związane z układem odpornościowym dotykają częściej ludzi w wieku rozrodczym, a w niektórych przypadkach zmienia się nasilenie objawów, np. w czasie ciąży, po porodzie czy w okresie menopauzy;
  • infekcje bakteryjne albo wirusowe – niektóre z tych chorób autoimmunologicznych mogą się pojawiać albo nasilać w czasie jakiejś danej infekcji, a szczególnie brane są pod uwagę infekcje wirusowe.

Diagnoza chorób autoimmunologicznych

Diagnoza choroby autoimmunologicznej może być bardzo trudna, a szczególnie w jej wczesnych stadiach rozwoju. Diagnozowanie również jest utrudnione, jeżeli zostały zaatakowane różne narządy i układy. W celu rozpoznania choroby można wykonać następujące badania:

  • badanie lekarskie,
  • wywiad medyczny,
  • badania krwi i to razem z badaniem na wykrycie przeciwciał,
  • biopsja,
  • badania obrazowe.

Leczenie chorób autoimmunologicznych

Nie można wyleczyć chorób autoimmunologicznych, ale w większości tych chorób możliwe jest zastosowanie leczenia objawowego, co pozwala kontrolować objawy choroby i nad nimi panować.

Leczenie tych chorób obejmuje stosowanie różnorodnych leków. Aby zmniejszyć stan zapalny i ograniczyć dolegliwości bólowe stosuje się leki przeciwzapalne. Niektórym podawane są kortykosteroidy, a można nimi również zmniejszyć stan zapalny, ale też leczy się nimi ostre nawroty objawów choroby. Konieczne może być również podanie leków przeciwbólowych, aby złagodzić ból, np. paracetamol czy ibuprofen. Są także podawane leki biologiczne, które pozwalają odbudować system odpornościowy organizmu. Natomiast leki immunosupresyjne mają za zadanie zmniejszyć aktywność układu odpornościowego

W niektórych chorobach stosuje się fizjoterapię, aby poprawić zdolność poruszania się w przypadku chorób układu ruchu, np. przy reumatoidalnym zapaleniu stawów. Leczy się również niedobory, np. w cukrzycy konieczne jest podawanie zastrzyków z insuliny. Wykorzystywana jest również immunomodulacja, czyli stymulacja układu odpornościowego. Czasami konieczne są operacje chirurgiczne, np. żeby usunąć zmiany zapalne w chorobie Leśniowskiego-Cohna.