Choroba hemolityczna noworodka powstaje w związku z konfliktem serologicznym, a jest to niezgodność w zakresie czynnika Rh albo grupy krwi AB0 pomiędzy matką a płodem. Jest to dolegliwość, która powoduje, że zaczynają powstawać przeciwciała we krwi matki. Następnie to prowadzi do rozpadu krwinek czerwonych płodu i noworodka. Taką najgroźniejszą postacią tej choroby jest żółtaczka.

Trochę informacji o chorobie hemolitycznej noworodka

Choroba ta, jak już było wspomniane, jest związana z konfliktem serologicznym, a to oznacza taką sytuację, gdzie grupa krwi matki jest inna niż grupa krwi dziecka. Ta ciężka postać choroby, jaką jest żółtaczka, powstaje w związku z szybko zwiększającym się stężeniem bilirubiny we krwi oraz rozwojem niedokrwistości. Kiedy dojdzie do sytuacji, w której stężenie bilirubiny przewyższy pewną wartość graniczną, to może dojść do uszkodzenia mózgu i jest to tzw. żółtaczka jąder podstawy mózgu. Jeśli dziecko przeżyje, to następstwem takiej żółtaczki jest niedorozwój psychofizyczny.

Przyczyny choroby hemolitycznej noworodka

Każdy człowiek niezależnie od płci ma określoną grupę krwi. W takich normalnych warunkach organizm zdrowego człowieka nie będzie wytwarzał przeciwciał, które będą skierowane przeciwko swoim krwinkom. To oznacza, że grupa krwi Rh+ nie będzie produkowała przeciwciał, czyli anty-Rh. Tak samo będzie u osoby z grupą krwi A, ponieważ on też nie będzie produkował przeciwciał anty-A. Jednak taka reguła nie ma zastosowania u kobiet, które są ciąży i w związku z tym choroba hemolityczna noworodka może powstać w wyniku konfliktu pomiędzy krwią dziecka z przeciwciałami, które będzie wytwarzała jego matka. W takim wielkim skrócie można powiedzieć, że to oznacza, iż krew matki wykazuje uczulenie na krew dziecka. Przeciwciała kobiety w ciąży będą mogły przedostać się przez łożysko w tej albo kolejnej ciąży i następnie zaatakują krwinki dziecka. w konsekwencji rozwija się choroba hemolityczna noworodka.

Objawy choroby hemolitycznej noworodka

Są różne postacie choroby hemolitycznej, ale taką najłagodniejszą postacią tej choroby jest nadmierne niszczenie krwinek dziecka i w tym przypadku dziecko urodzi się z anemią. Tej anemii może towarzyszyć powiększona śledziona i wątroba, ale to nie stanowi zagrożenia dla życia dziecka. Wraz z upływem czasu obraz krwi ulega poprawie, a dziecko dalej będzie rozwijało się prawidłowo. Jednak są takie przypadki, że niedokrwistość ma ciężki przebieg i dlatego wymaga to specjalistycznego leczenia.

Inną postacią choroby hemolitycznej jest ciężka żółtaczka. U dziecka rozwija się ona w pierwszym dniu po porodzie. Gwałtownie wzrasta bilirubina, która jest właśnie odpowiedzialna za żółte zabarwienie skóry. Żółtaczka jest bardzo niebezpieczna, ponieważ jej stężenie po przekroczeniu pewnego poziomu działa toksycznie na mózg dziecka, a to może nawet doprowadzić do uszkodzenia mózgu. Poza tym u dzieci, które mają żółtaczkę, mogą się pojawić drgawki oraz nadmierne napięcie mięśni. Jeśli lekarzom uda się uratować dziecko, to żółtaczka może mieć poważne konsekwencje, np. dziecko może mieć padaczkę, może stracić słuch albo będzie miało problemy z mówieniem i utrzymaniem równowagi.

Jednak taką najbardziej niebezpieczną postacią choroby hemolitycznej jest uogólniony obrzęk płodu. W związku z tym, że są niszczone krwinki dziecka przez przeciwciała matki i to jeszcze na etapie życia płodowego, to u noworodka dochodzi do zaburzeń krążenia oraz do zwiększonej przepuszczalności jego naczyń. To oznacza, że płyn z tych naczyń krwionośnych będzie przedostawał się do sąsiadujących tkanek i tym samym doprowadzi do utworzenia się wewnętrznych obrzęków w ważnych narządach, np. w worku osierdziowym, który otacza serce. Do tego u dziecka rozwija się anemia. W tym przypadku obrzęk płodu jest na tyle poważny, że może doprowadzić to do obumarcia płodu w łonie matki albo zaraz po urodzeniu.

Diagnoza choroby hemolitycznej noworodka

Każda kobieta w ciąży poddawana jest badaniom przesiewowym, które mają na celu stwierdzić obecność przeciwciał anty RhD lub innych. Jeśli pomiędzy rodzicami dziecka stwierdzono niezgodność w układzie RhD, to w I trymestrze ciąży wykonuje się kobiecie test antyglobulinowy. Takie badanie powtarza się w każdym trymestrze oraz miesiąc przed porodem. Kiedy test wyjdzie pozytywnie, to konieczne jest poszerzenie diagnostyki, a potem wykonuje się badania rodzaju oraz miana przeciwciał. Jeśli wyjdzie ono niskie, to konieczna jest tylko jego comiesięczna kontrola. Kiedy rozpoznane jest wysokie miano przeciwciał, to wymaga to bardziej inwazyjnego postępowania. Wskazaniem do takiego postępowania jest również stwierdzenie w USG poszerzenia żyły pępowinowej, hepatomegalii oraz pogrubionego łożyska. Wtedy trzeba wykonać amniopunkcję oraz kordocentezę, czyli bierze się do badania próbkę krwi płodu. Dzięki tym badaniom można ocenić stopień zaawansowania niedokrwistości płodu, można też ocenić grupę krwi, a także obecność na krwinkach odpowiednich antygenów.

Leczenie choroby hemolitycznej noworodka

W takim przypadku leczenie polega na wewnątrzmacicznym przetoczeniu krwi egzogennej, pod kontrolą USG. Krew podaje się do łożyska naczyniowego albo do jamy otrzewnej płodu. Potrzebne są 3 – 4 cykle transfuzji, a wtedy może dojść do całkowitej wymiany krwi. Taką terapię kontynuuje się do momentu, aż płód będzie zdolny do życia pozamacicznego. Kiedy dziecko się urodzi, najczęściej konieczne jest mu przetoczenie albumin oraz konieczna jest fototerapia, a w cięższych przypadkach, trzeba wykonać wymienną albo uzupełniającą transfuzję.

Profilaktyka choroby hemolitycznej noworodka

Profilaktyka tej choroby może mieć charakter swoisty i nieswoisty. Charakter swoisty będzie polegał na unikaniu kontaktu z obcą krwią, a także na przestrzeganiu zasad, które dotyczą przetaczania krwi zgodnej grupowo, ale po przeprowadzeniu próby krzyżowej. Natomiast charakter nieswoisty polega na aplikowaniu immunoglobuliny anty-D i to 72 godziny przed spodziewanym przeciekiem krwi, czyli:

przy poronieniu,
podczas porodu,
podczas operacji ciąży ekotopowej,
w przypadku krwawienia podczas ciąży,
w wyniku inwazyjnych zabiegów wykonywanych podczas ciąży.

Jest też profilaktyka śródciążowa u kobiet RH ujemnych, które miały negatywny test antyglobulinowy i w tym przypadku stosuje się podaż anty-D w 28 tygodniu ciąży. Później kolejna dawka jest podawana dopiero po urodzeniu dziecka. Taka metoda może zabezpieczyć tylko jedną, najbliższą ciążę.