Astygmatyzm to jedna z trzech najczęściej występujących wad wzroku. Osoba z taką wadą wzroku będzie widziała obrazy niewyraźne i zamglone w różnych osiach widzenia. W celu skorygowania tej wady nosi się soczewki kontaktowe albo okulary. Poza tym z astygmatyzmem bardzo dobrze radzi sobie laser. Zatem warto sprawdzić, jakie są objawy astygmatyzmu i jak można go skutecznie leczyć?

Co to jest astygmatyzm?

U osoby, która ma zdrowe oczy i dobrze widzi, promienie światła skupiają się w jednym punkcie, czyli na siatkówce. Natomiast w astygmatyzmie, który inaczej nazywany jest niezbornością, występują nieprawidłowości krzywizn, a to z kolei powoduje, że do oka wpada wiązka promieni, która po załamaniu skupia się w dwóch punktach i w związku z tym powstaje nieostry obraz.

Poza tym w astygmatyzmie rogówka ma nieregularny kształt, gdyż przypomina wycinek piłki do rugby, a prawidłowo powinna mieć wycinek kuli. W niektórych przypadkach astygmatyzm wynika z nieprawidłowego kształtu soczewki, która jest spowodowana, np. wrodzoną wadą soczewki i jest to astygmatyzm soczewkowy. Natomiast w nadwzrocznym astygmatyzmie oba ogniska będą poza siatkówką, a w krótkowzrocznym przed siatkówką. Jest również astygmatyzm mieszany, gdzie jedno ognisko znajduje się przed drugim.

Objawy astygmatyzmu

Astygmatyzm objawia się:

  • zamglonym widzeniem do dali i bliży,
  • mrużeniem oczu dla poprawy wiedzenia,
  • zmęczeniem podczas wysiłku wzrokowego,
  • bólem głowy,
  • łzawieniem lub pieczeniem oczu,
  • pionowe linie są bardziej wyraźne niż poziome albo na odwrót,
  • mrużeniem i tarciem oczu,
  • przekrzywianiem głowy.

Rodzaje astygmatyzmu

Ze względu na wzajemne ułożenie osi astygmatycznych wyróżnia się dwa rodzaje astygmatyzmu:

  • astygmatyzm nieregularny – gdy oko ma dwie osie optyczne nieprostopadłe, a wada korygowana jest przy użyciu soczewek kontaktowych. Powstaje wtedy, gdy powierzchnia rogówki nie ma równego sklepienia, a to oznacza, że nieprawidłowa krzywizna jest nierówna. Z tym rodzajem astygmatyzmu zazwyczaj ma się do czynienia w późniejszym okresie życia. Przyczyną jego powstawania jest uszkodzona rogówka, na której widoczne są blizny albo przyczyną może być również tzw. stożek rogówki.
  • astygmatyzm regularny – gdy oku przypisywane są dwie osie optyczne prostopadłe. To właśnie ten rodzaj astygmatyzmu jest najczęściej spotykany. Może dotyczyć nawet noworodków i najczęściej jest dziedziczony. Za jego powstawanie odpowiedzialna jest nieprawidłowo zakrzywiona regularnie rogówka i w związku z tym promienie, które padają, nie mogą spotkać się w jednym miejscu na siatkówce.

Ze względu na charakter krzywizny rogówki astygmatyzm można podzielić na:

  • krótkowzroczny – pojawia się wtedy, gdy oba ogniska znajdują się przed siatkówką oka;
  • nadwzroczny – pojawia się wtedy, gdy oba ogniska znajdują się poza siatkówką oka;
  • mieszany – gdy jedno ognisko znajduje się przed drugim;
  • nieprawidłowy – gdy krzywizna rogówki jest nierównomierna względem oddzielnej osi. Ten astygmatyzm jest najtrudniejszy w leczeniu,

Przyczyny astygmatyzmu

Dokładne przyczyny astygmatyzmu nie są do końca poznane, ale prawdopodobnie w większości przypadków wada jest dziedziczona i najczęściej pojawia się w dzieciństwie i może się zmieniać wraz z rozwojem. Inną przyczyną astygmatyzmu mogą być problemy, które występują w soczewce oka. Kolejna przyczyna może być związana z wagą górnej powieki oka, która może doprowadzić do zniekształcenia widzenia. Astygmatyzm może również powstać w wyniku urazu albo blizny na rogówce, ale też może powstać w wyniku stożkowego kształtu rogówki. Nawet niektóre choroby, np. cukrzyca mogą być odpowiedzialne za rozwijanie się astygmatyzmu.

Leczenie astygmatyzmu

Astygmatyzm leczy się przy użyciu specjalnych szkieł korekcyjnych lub soczewek kontaktowych, które powinny zostać dobrane u okulisty. Astygmatyzm rogówkowy można całkowicie wyleczyć przy użyciu lasera, a astygmatyzm soczewkowy, który powstał w wyniku zaćmy, znika po operacji zaćmy.

Jedną z najczęściej i najbardziej rozpowszechnionych metod leczenia astygmatyzmu jest korekcja za pomocą okularów. W przypadku astygmatyzmu niezłożonego wyrównuje się go za pomocą soczewek cylindrycznych, w których oś cylindra powinna być ustawiona prostopadle do korygowanego południka. Natomiast przy astygmatyzmie złożonym wadę leczy się za pomocą korekcji sferycznej i cylindrycznej. Tutaj konieczne jest noszenie soczewek torycznych, które mają w każdym południku inny promień krzywizny. Jeśli jest to astygmatyzm do 1 dioptrii to okulary można nosić tylko do nauki, prowadzenia samochodu czy też do siedzenia przed komputerem.

Osoby z astygmatyzmem okulary mogą zastąpić soczewkami kontaktowymi, które u większości osób sprawiają, że lepiej się widzi niż w okularach. Jednak tutaj bardzo ważne jest to, aby zostały dokładnie dopasowane do wady wzroku, ale też podczas konsultacji z lekarzem. Przy astygmatyzmie bardzo dobrze sprawdzają się toryczne soczewki kontaktowe. Tylko bardzo ważne jest przestrzeganie higieny podczas ich noszenia i zakładania.

Wady wzroku można również wyleczyć za pomocą lasera. Operację taką przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym. Na podstawie wcześniejszych obliczeń i wykonanych badań można nim dokładnie wymodelować kształt rogówki. Dzięki temu zostanie przywrócona zdolność prawidłowego załamywania się promieni. Czasami dochodzi do powikłań i może to być zakażenie bakteryjne albo ponowne pojawienie się wady po jakimś czasie, ale są one bardzo rzadkie, około 1%.

Wykonywana jest również chirurgia refrakcyjna. Refrakcja oka to inaczej załamywanie się promieni świetlnych, które przechodzą przez wszystkie struktury oka, a przeważnie przez rogówkę, soczewkę i ciało szkliste. Są trzy wady refrakcji oka: krótkowzroczność, nadwzroczność i astygmatyzm. Chirurgia refrakcyjna to inaczej operacyjne leczenie oka. Jest to nowa metoda, którą od jakiegoś czasu wykorzystuje się w mikrochirurgii oka.